Farmatsevtik texnologiya
Ushbu kitob farmatsevtika texnologiyasi fanidan tayyorlangan bo'lib, unda dori vositalarini tayyorlash, ularning sifatini baholash va dorixonada ishlatiladigan turli dori shakllari hamda ularning texnologiyalari haqida ma'lumot beriladi. Kitobda umumiy va xususiy texnologik jarayonlar, foydalaniladigan asbob-uskunalar, nazariy va amaliy mashg'ulotlar, shuningdek talabalar bilimini baholash mezonlari keltirilgan.
Asosiy mavzular
- Yig‘malar. Tuzlar, efir moylari va spirtda eruvchi moddalarni yig‘malar tarkibiga kiritish. Yig‘malar sifatini baholash: Yig‘ma, bu o‘simlik dorivor o‘simliklarning ishlatishni eng oddiy shakli bo‘lgan dori turidir. Dorivor yig‘malar bir nechta dorivor o‘simliklarni yirik maydalangan mahsulotlarining aralashmasidir. Yig‘malar — bir nechta o‘simliklarning maydalangan, ba’zan butun o‘simlik maxsulotlaridan yig‘ilgan aralashmalar bo‘lib, ba’zan o‘z tarkibida tuzlar va efir moylari saqlaydi, dorixonada dori vositasi sifatida ishlatiladi. Yig‘ma «Species» lotinchadan olingan so‘z bo‘lib, «avlod», «tur» (aniq bir turdagi o‘simlik yoki turli xil o‘simliklar aralashmasidan ) tashkil topgan. Yig‘malar ichish va tashqi ishlatish uchun mo‘ljallangan, turli xil kasalliklarni davolash uchun ishlatiladi.
- Suvli ajratmalar. Damlamalar tayyorlash, damlamalarga dori moddalarini qo‘shish usullari.: Suvli ajratmalar deb, chin va kolloid eritmalaridan iborat tomchi holida dozalanadigan suyuq dori turiga aytiladi. Tomchili dozalash — bu dori turining yagona farqlanuvchi belgisi hisoblanadi. Mustaqil guruh sifatida ajralishiga sabab, tarkibidagi dori moddalar shunday konsentratsiyalarda beriladiki, bir martalik doza unda bir necha tomchilardan iborat bo‘ladi. Shu sababli tomchilarni retseptda 10 ml.gacha bo‘lgan miqdorda yoziladi. Tom chilar ichishga va sirtga mo‘ljallangan bo’ladi.
- Qaynatmalar tayyorlash va ularga dori moddalarni qo‘shish usullari.: Qaynatmalar tayyorlashda ishlatiladigan xom ashyo uni qancha miqdorda olinishi qoidalariga rioya qilish va qaynatma usuli bilan tayyorlash mumkinligi bilan tavsiflanadi.
- Shilimshiqlar va ularni tayyorlash. Suyuq va quruq ekstrakt konsentratlardan suvli ajratmalar tayyorlash.: Shilimshiqlar saqlovchi o‘simliklardan ajratma olish. Shilimshiqlar suvda yaxshi erib kolloid eritma hosil qiladi. Bu guruhdagi suvli ajratmalarni oddiy qilib shilimshiqlar deb atadik. bo‘lar quyuq bo‘lib YUMB eritmalar hisoblanadi.
- Fitoterapiyaning asosiy qoidalari. Fitoterapiyaning tasnifi va xususiy texnologiyasi.: Fitoterapiya — o‘simliklar shifobaxsh xususiyatlaridan foydalanish. Fitoterapiya dorilari tibbiyotda va farmatsevtikada katta ahamiyatga ega. Fitoterapiya dorilari tadqiqoti va ularni tayyorlash texnologiyasi.
- Ko‘z tomchilari, namlamalari texnologiyasining o‘ziga xos tomonlari, ularning sifatini baholash.: Ko‘z tomchilari deb, chin va kolloid eritmalardan iborat tomchi holida dozalanadigan suyuq dori turiga aytiladi. Tomchili dozalash — bu dori turining yagona farqlanuvchi belgisi hisoblanadi.
- Antibiotiklar bilan tayyorlanadigan poroshoklar, eritmalar texnologiyasi va ularni sifatini baholash.: Antibiotiklar bilan tayyorlanadigan dori shakllari, ular qanday olinadi? Antibiotiklar bilan tayyorlanadigan eritmalar va poroshoklarni tayyorlash texnologiyasi va sifatini baholash.
- Ko‘z surtmalari. Antibiotiklar bilan tayyorlanadigan yumshoq (surtma va shamchalar) dorilar texnologiyasi.: Ko‘z surtmalari deb, teri va shilliq qavatlar ustida tekis, oqmaydigan yupqa qatlam hosil qilish xususiyatiga ega surtmalar tayyorlanadi. Ko’z surtmalari tarkibiga antibiotiklar kirganda ularni tozalash va sifati baholash.
- Dori shakllarini tayyorlashdagi nomutanosibliklar, ro‘y beradigan qiyinchiliklar va ularni bartaraf etish usullari.: Dori shakllarini tayyorlashda uchraydigan nomutanosibliklar, ularni bartaraf etish usullari. Fizikaviy va kimyoviy nomutanosibliklar, ularni bartaraf etish yo’llari.
- Izotonik konsentratsiyani Vant-Goff, Raul usullari va natriy xlor bo‘yicha ekvivalenti yordamida hisoblash.: Izotonik konsentratsiyani hisoblash usullari. Vant-Goff qonuni, natriy xlorid ekvivalenti va ularning hisoblash usullari.
- Infuzion eritmalarning xususiy texnologiyasi (Ringer, Ringer-lokk, Filatov, Disol, Trisol va boshqa eritmalar.: Infuzion eritmalarning klassifikatsiyasi, tayyorlash texnologiyasi, izotoniklik, izogidriklik, izoioniklikni hisoblash, infuzion eritmalar uchun talablar.