Bosh sahifa>Qidiruv>Mashinalarni ishlab chiqarish asoslari

Mashinalarni ishlab chiqarish asoslari

Ushbu kitob «Mashinalarni ishlab chiqarish asoslari» fanining davlat ta’lim standartlariga muvofiq ravishda tayyorlangan bo’lib, unda mashinasozlik texnologiyasi, mashinalarni ishlab chiqarish jarayonlari, ularning turlari, texnologik jarayonlarni loyihalash, aniqlikni boshqarish, yuzalar sifatini ta’minlash, mexanik ishlov berish usullari, abraziv ishlov berish, tiklash kabi muhim mavzular yoritilgan. Har bir mavzu bo’yicha nazariy ma’lumotlar, tajriba va nazorat savollari, nazariy hisoblash usullari keltirilgan. Kitobdan maqsad – mashinasozlik sohasida chuqur bilimga ega bo’lgan, mashinalarni loyihalash va ishlab chiqarish jarayonlarida ijodiy yondashadigan va zamonaviy texnologiyalardan foydalanish ko’nikmalariga ega bo’lgan yuqori malakali kadrlar tayyorlashga yordam berishdir.

Asosiy mavzular

  • 1.Mashinasozlik texnologiyasi va loyihalash asoslari fanining obyekti, predmeti va uni o’rganish uslubiyati: Mashinasozlik texnologiyasi va loyihalash asoslari fanining obyekti, predmeti va uni o’rganish uslubiyati.
  • 2.Fanning mazmuni va uni boshqa fanlar bilan, bog’liqligi: Fanning mazmuni va uni boshqa fanlar bilan, bog’liqligi.
  • 3.Fanni vazifalari: Fanni vazifalari.
  • 4.Paxta tozalash, to’qimachilik va engil sanoat korxonalarining O’zbekiston respublikasi rivojlanishida o’rni: Paxta tozalash, to’qimachilik va engil sanoat korxonalarining O’zbekiston respublikasi rivojlanishida o’rni.
  • 1.1.Ma’ruza materiallari: 1.“Mashinasozlik texnologiyasi va loyihalash asoslari” fanining obyekti, predmeti va uni o’rganish uslubiyati. 2.Fanning mazmuni va uni boshqa fanlar bilan, bog’liqligi. 3.Fanni vazifalari. 4.Paxta tozalash, to’qimachilik va engil sanoat korxonalarining O’zbekiston respublikasi rivojlanishida o’rni.
  • 1.2.Laboratoriya mashg’ulotlari: 1.2.Laboratoriya mashg’ulotlari
  • 1.3. Amaliy mashg’ulotlar: 1.3. Amaliy mashg’ulotlar
  • 1.4.Kurs loyihasini bajarishga oid uslubiy ko’rsatma: 1.4.Kurs loyihasini bajarishga oid uslubiy ko’rsatma
  • II. Mustaqil ta’lim mashg’ulotlari: II. Mustaqil ta’lim mashg’ulotlari
  • 3.Glossariy: 3.Glossariy
  • 4.Ilovalar: 4.Ilovalar
  • 2-MA’RUZA. ISHLAB CHIQARISH TEXNOLOGIK JARAYONLAR. MASHINASOZLIK ISHLAB CHIQARISH TURLARI: 1. Ishlab chiqarish va texnologik jarayonlar to’g’risida tushuncha. 2. Texnologik jarayonni loyihalash uchun boshlang’ich ma’lumotlar. 3. Texnologik jarayonni tashkil etuvchilar: operasiya, o’tish va hokazolar.
  • 3-MA’RUZA. ANIQLIKKA TA’SIR ETUVCHI OMILLAR: 1.Mexanik ishlov berishdagi aniqlik tushunchasi. 2.Mexanik ishlov berishdagi aniqlikni baholovchi ko’rsatkichlar. 3.Iqtisodiy va olinishi mumkin bo’lgan aniqlik. 4.Aniqlikka ta’sir etuvchi omillar.
  • 4-MA’RUZA. DETALLARNI ASOSLASH: 1.Detallarini asoslash, asos turlari. 2.Tayyorlamani moslamaga o’rnatish xatoligi. 3.Detallarni asoslash sxemalari.
  • 5-MA’RUZA. ANIQLIKNI BOSHQARISH ASOSLARI: 1.Tayyorlamani moslamaga o’rnatishdagi o’rnatish xatoligini tashkil etuvchilari. 2. Asoslash xatoligi. 3.Mahkamlash xatoligi. 4.Moslama xatoligi.
  • 6-MA’RUZA. MEXANIK ISHLOV BERILGAN YUZA SIFATI: 1.Mexanik ishlov berilgan yuza sifatini baholovchi ko’rsatkichlar-yuza g’adir budirligi va yuzani fizik-mexanik xususuiyati. 2.Yuza sifatiga ta’sir etuvchi omillar. 3.Detal yuza sifatini ekspluatasion xususiyatlariga ta’siri.
  • 7-MA’RUZA. TAYYORLAMA OLISH USULLAR: 1.Mashinasozlikda tayyorlamani olish usullari. 2.Samarador tayyorlama olish usulini tanlash. 3.Tayyorlamalarning asosiy turlari. 4.Quyma shakldagi tayyorlamalarning asosiy hususiyatlari.
  • 8-MA’RUZA. MEXANIK ISHLOV BERISH TEXNOLOGIK JARAYONLARNI LOYIHALASH UCHUN BOSHLANG’ICH MA’LUMOTLAR: 1.Tayyorlov bosqichi –detal konstruksiyasini texnologik tahlil etish va loyihalash uchun boshlang’ich ma’lumotlarni yig’ish. 2.Boshlang’ich bosqichlar-ishlab chiqarish turini aniqlash va tayyorlamani olish usulini tanlash. 3.Texnologik asoslarni tanlash: asoslarni doimiylik va mos kelish tamoyillari.
  • 9-MA’RUZA. UNIVERSAL, IXTISOSLASHTIRILGAN VA MAXSUS MOSLAMALAR: 1.Universal, ixtisoslashtirilgan va maxsus moslamalar. 2.Moslamalarii tashkil etuvchi elementlar-o’rnatish, yo’naltiruvchi, siqish va xokazo elementlar va ularni tanlash. 3.Moslamalarni, qism va detallarini standartlashtirish va unifikatsiyalash. 4.Universal-yig’ma (UYM) va boshqa moslamalar. 5.Moslamalarni hisoblash va loyihalash asoslari.
  • 10-11-MA’RUZA. AYLAMNA YUZALARGA TURLI XIL TOKARLI ISHLOV BERISH USULLARI. TOKARLI ISHLOV BERISHDA QO’LLANILADIGAN TEXNOLOGIK VOSITALAR: 1.Aylanma yuzalarga turli xil tokarli ishlov berish usullari va ularni sxemalari. (Moslama va kesuvchi asboblar. Ularni kesish tartiblarini hisoblash. Ishlov berish usullariping texnologik tasniflari-o’lcham qualiteti va ishlov berilgan yuza g’adir-budurligi.)
  • 12-13-MA’RUZA. PARMALASH, ZENKERLASH VA RAZVERTKALASH ISHLOV BERISH. PARMALASH VA TORTISHDA QO’LLANILADIGAN TEXNOLOGIK VOSITALAR: 1. Parmalash, zenkerlash va razvertkalash ishlov berish sxemalari. (Qo’llaniladigan dastgohlar. Moslama va kesuvchi asboblar. Usullarning kesish tartiblarini hisoblash. Ishlov berish usullarning texnologik tasniflari. Ishlov berishni protyajkalash usuli. Ishlov berish sxemasi va ularni turlari (profilli, generatorli va progressiv ishlar).)
  • 14-15-MA’RUZA. MASHINA DETALLARI YUZALARINI FREZALASH USULLARI. MASHINA DETALLARI YUZALARINI FREZALASHDA QO’LLANILADIGAN TEXNOLOGIK VOSITALAR: 1.Yassi yuzalarni frezerlash, randalash va dolbejkalash. (Ishlov berish sxemalari va usullari. Qo’llaniladigan dastgohlar, moslama va kesuvchi asboblar. Kesish tartiblarini hisoblash to’g’risida umumiy ma’lumot. Usullarning texnologik tasniflari.) 2.Yassi yuzalarga ishlov berish. (Yassi sirtlarga ishlov berish turli texnolgik usullarda olib borilishi mumkin: randalash; kertish; frezalash, tortish va boshqalar.)
  • 18-MA’RUZA. REZBA QIRQISH USULLARI: 1.Rezbaqirqish usullari. 2.Ichki rezbaga keskichlar, metchiklar, kallaklar va xokazo kesuvchi asboblar bilan ishlov berish. (Qo’llaniladigan dastgohlar, moslama va kesuvchi asboblar. Kesish tartiblarini hisobi.) 3.Tashqi rezbaga keskichlar, plashkalar, rezbaqirquvchi kallaklar va xokazo usullar yordamida ishlov berish.
  • 19-MA’RUZA. YUZALARGA PLASTIK DEFORMATSIYALASH USULLARI BILAN ISHLOV BERISH: Yuzalarga plastik deformatsiyalash bilan ishlov berish. Ichki va tashqi yuzalarga shariklar va roliklar yordamida ishlov berish, ishlov berish sxemalari. 2.Yuzalarni vibronakatkalash. Ularni texnologik tasniflari.
  • 21-MA’RUZA. MASHINA DETALLARIGA ISHLOV BERISHNING MAXSUS USULLARI: 1.Mashina detallariga ishlov berishning zamonaviy usullari. 2.Elektroximiyaviy ishlov berish usullari, qo’llanilishi va xususiyatlari. 3.Elektrofizikaviy ishlov berish usullari: elektrouchqunli, elektrokontaktli va xokazolar. 4.Ultratovushli va plazmali ishlov berish usullari. 5.Elektron nuri va lazer nuri yordamida ishlov berish.
  • 23-MA’RUZA. YIG’ISH TEXNOLOGIK JARAYONINI (SHARTLI TASVIR) TUZISH: Mashinalarni yig’ish ishlab chiqarish jarayonining oxirgi bosqichidaridir. Yig’ish jarayonida alohida detal va uzellardan tayyor mahsulot tayyorlanadi. Mahsulot deb korxonada ishlab chiqariladigan har qanday buyumga aytiladi. Detal - mahsulotning bip bo’lagi bo’lib, unda hyech qanday birikma bo’shmaydi. Uzel - mahsulotning bir nechta detallar birikmasidan tashkil topgan bo’lagidir. Uzel mahsulot (mashina) boshqa bo’laklariga bog’liq bo’lmagan holda alohida yig’ilishi mumkin. Har qanday uzel, uning tuzilishiga qarab, alohida detallarning yig’idisidan yoki kichik uzel va detallar yig’indisidan tashkil topadi. Yig’ish texnologik jarayoanini tuzish uchun quyidagi ma’lumotlar kerak bo’ladi: 1. Yig’iluvchi mashina yoki uzelining umumiy chizmasi 2. Unga qo’yilgan talablar 3. Ishlab chiqarish dasturi 4. Yig’ishda ishtirok etadigai detallar ro’yxati (spesifikasiya) Texnologik jarayonni tuzishdan oldin yig’iluvchi mashina (uzel)ning tuzilishini o’rganish va unga qo’yilgan talablar bilan tanishish zarur. Shundan so’ngina detallarning qanday ketma-ketlikda joylashishini ko’rsatuvchi texnologik jarayon tuziladi. Jarayonda detallarning nomi, tartib raqami va yig’ilayotgan detalning soni shartli to’rtburchak chizma yordamida yoziladi.
  • 6. Asosiy va qo‘shimcha o’quv adabiyotlar hamda axborot manbaalari: Asosiy adabiyotlar, Qo’shimcha adabiyotlar, Axborot manbalari
Kalit so'zlar:Mashinasozlik texnologiyasiloyihalash asoslarimexanik ishlov berishdetallartayyorlash usullarianiqlikyuza sifatiishlov berish usullariabraziv ishlov berishtiklashjilvirlashsuperfinishlashyaltiroqlashlazer nurielektron nurelektrovatishelektromagnit usullarRMqavmDMADPPDtokafrezalashparmalashzenkerlashrazvertkalashprotyajkamoslamakesuvchi asboblartexnologik jarayonquyimishlov berishda xatoliklarloyihalashyig’ish.