Миссионерликнинг ижтимоий-тарихий мазмуни ва Ўзбекистонда намоён бўлишининг ўзига хос жиҳатлари
Ushbu dissertatsiya mavzusi Oʻzbekistonda missionerlik va prozelitizmning ijtimoiy-tarixiy jihatlarini tadqiq etish, hamda ushbu hodisaning mamlakatimizda namoyon boʻlishining oʻziga xos jihatlarini ochib berishga qaratilgan. Tadqiqotda missionerlikning diniy, ijtimoiy, siyosiy, iqtisodiy va psixologik jihatdan xavfli faoliyat ekanligi, uning tarixiy bosqichlari, turli dinlardagi targʻibot uslublari, Oʻzbekistonda namoyon boʻlish shakllari oʻrganiladi. Shuningdek, missionerlikka qarshi kurashning nazariy va amaliy jihatlari, xususan, xorijiy tajriba hamda mamlakatimizda amalga oshirilayotgan ishlar tahlil qilinadi. Dissertatsiya Oʻzbekistonning diniy-siyosiy vaziyati, milliy manfaatlarini hisobga olgan holda, zamonaviy ilmiy-tadqiqot yondashuvlari asosida tayyorlangan.
Asosiy mavzular
- Tadqiqotning dolzarbligi va zarurati: Jahon miqyosida missionerlik faoliyatiga aloqador jarayonlar va ularning salbiy oqibatlari, psixotrop moddalardan foydalanish, giyoz texnologiyalarini qoʻllash kabi holatlar tahlil qilinadi. Milliy manfaatlar doirasida din va siyosat masalalarini, jumladan, diniy taʼlim va milliy tarbiyani mustahkamlash zarurati taʼkidlanadi.
- Tadqiqotning Oʻzbekiston Respublikasi fani va texnologiyalarining ustuvor yoʻnalishlariga bogʻliqligi: Dissertatsiya Oʻzbekiston Respublikasi fan va texnologiyalarining rivojlanishining ustuvor yoʻnalishlaridan biri boʻlgan "Axbоtlаshtirilgan jаmiyat vа dеmоkrаtik dаvlаtni ijtimoiy, huquqiy, iqtisodiy, mаdаniy, mа'nаviy-mа'rifiy rivоjlаntirishdа innovаtsion g'оyalаr tizimini shаkllаntirish vа ulаrni аmаlgа оshirish yo'llari" ga muvofiq amalga oshirilgan.
- Muammoning oʻrganilganlik darajasi: Missionerlik bilan bogʻliq tadqiqotlar turli yoʻnalishlarga boʻlinib, Gʻarb va rus olimlari ishlarida ushbu masala falsafiy jihatdan tahlil qilingan. Ammo Oʻzbekiston sharoitida missionerlikning ijtimoiy-tarixiy jihatlari va uning salbiy oqibatlariga oid tadqiqotlar kamligi taʼkidlangan.
- Tadqiqotning maqsadi va vazifalari: Missionerlikning ijtimoiy-tarixiy mazmunini va Oʻzbekistonda namoyon boʻlishining oʻziga xos jihatlarini ochib berish. Vazifalar: missionerlikka oid ilmiy yondashuvlarni qiyosiy-tahliliy ochib berish, jahon dinlaridagi missionerlik asoslarini yoritish, xristian missioner tashkilotlari faoliyatini koʻrsatish.
- Tadqiqot obyekti va predmeti: Obyekti: Missionerlik tushunchasi va Oʻzbekistonda missionerlik tarixi. Predmeti: Missioner tashkilotlarining Oʻzbekiston qonunlariga zid faoliyati, ularning uslublari va oldini olish yoʻllari.
- Tadqiqot usullari: Tarixiylik, mantiqiylik, tizimlashtirish, analiz, sintez, sababiylik, statistik, qiyosiy usullar qoʻllanilgan.
- Tadqiqotning ilmiy yangiligi: Jahon dinlari tarixida missionerlikning turlicha talqini, budda va nasroniy dinlaridagi missionerlikning asosiy farqlari, shuningdek, Oʻzbekistonda missionerlikning ijtimoiy-siyosiy holatlar bilan bogʻliqligi aniqlangan.
- Tadqiqotning amaliy natijalari: Missionerlikka qarshi kurashda xorijiy tajribani tahlil qilish, axborot texnologiyalaridan foydalanish, maʼnaviy immunitetni shakllantirish boʻyicha tavsiyalar ishlab chiqilgan.
- Tadqiqotning ishonchliligi: Xorijiy va mahalliy manbalar, ilmiy konferensiyalar materiallari, maxsus jurnallar va maqolalardan foydalanilgan.
- Tadqiqotning ilmiy va amaliy ahamiyati: Missionerlikning ijtimoiy, siyosiy, iqtisodiy va psixologik jihatdan xavfli ekanligini koʻrsatadi. Amaliy tavsiyalar esa tegishli davlat organlari va tashkilotlari tomonidan qoʻllanilishi mumkin.
- Tadqiqot natijalari boʻyicha takliflar: Diniy bagʻrikenglikni targʻib qilish, yoshlarni maʼnaviy-maʼrifiy ishlar bilan qamrab olish, diniy ekstremizmning oldini olish boʻyicha kompleks chora-tadbirlarni ishlab chiqish taklif qilingan.