3-нитро- ва 2-бензамидобензой кислоталарининг турли комплекс бирикмалари синтези ва кристалл тузилиши
Ushbu avtoreferat Oʻzbekiston Respublikasi Fanlar akademiyasi Bioorganik kimyo instituti xodimi Ziyaev Mavlonbek Abdumajitovichning kimyo fanlari boʻyicha falsafa doktori (PhD) dissertatsiyasi asosiy natijalari boʻlib, unda 3-nitro va 2-benzamidobenzoic kislotalarning turli metall kompleks birikmalarining sintezi, ularning fizik-kimyoviy, kristallografik va biologik xossalarini oʻrganish natijalari keltirilgan. Tadqiqotda 10 ta yangi koordinatsion birikmalar sintez qilingan boʻlib, ulardan oltitasining monokristallari oʻstirilgan va rentgen struktura tahlili yordamida molekulyar va kristall tuzilishi aniqlangan. Kompleks birikmalarning antibakterial faolligi ham oʻrganilgan.
Asosiy mavzular
- 3-nitro va 2-benzamidobenzoic kislotalarining metall kompleks birikmalarini sintez qilish: Tadqiqotda 3-nitro va 2-benzamidobenzoic kislotalarining Co²⁺, Ni²⁺, Cu²⁺ va Zn²⁺ ionlari bilan yangi kompleks birikmalarini sintez qilish uchun sharoitlar ishlab chiqilgan. Ushbu komplekslar turli eritmalar va texnikalar yordamida sintez qilingan va ularning tarkibi aniqlangan.
- Kompleks birikmalarning kristall va molekulyar tuzilishini oʻrganish: Sintezlangan kompleks birikmalarning kristall tuzilishini aniqlash uchun rentgen struktura tahlili (RTA) usuli qoʻllanilgan. Ushbu usul yordamida komplekslarning molekulyar tuzilishi, atomlararo va molekulalararo oʻzaro taʼsirlar, geometriyasi va boshqa xususiyatlari oʻrganilgan. Shuningdek, qator komplekslarning tuzilishi Cambridge Crystallographic Data Centre maʼlumotlar bazasiga kiritilgan.
- Kompleks birikmalarning biologik faolligini aniqlash: Tadqiqotda sintez qilingan kompleks birikmalarning antibakterial faolligi oʻrganilgan. Komplekslar turli grammusbat va grammanfiy bakteriyalarga nisbatan sinovdan oʻtkazilgan. Natijalarda ayrim komplekslar yuqori antibakterial faollikka ega ekanligi aniqlangan, bu esa koordinatsion sinergetik taʼsir bilan bogʻliq deb topilgan.