Метаболик синдромда сурункали буйрак касаллигининг оғирлик даражаси
Ushbu avtoreferat Oʻzbekiston Respublikasi Sogʻliqni saqlash vazirligi va Toshkent pediatriya tibbiyot instituti hamkorligida tayyorlangan ilmiy tadqiqot ishining qisqacha mazmunini oʻz ichiga oladi. Tadqiqotning asosiy maqsadi metabolik sindrom (MS) bilan birga kechuvchi surunkali buyrak kasalligi (SBK)ning ogʻirlik darajasini baholash mezonlarini ishlab chiqish hamda bu kasallikning rivojlanish xavfini kamaytirish yoʻllarini aniqlashdan iborat. Tadqiqotda MS ning asosiy komponentlari (dislipidemiya, giperurikemiya, tana vazni indeksi, arterial gipertenziya) va ularning SBK rivojlanishidagi roli oʻrganilgan. Natijalar shuni koʻrsatadiki, MS bilan birga kechuvchi SBK ogʻirroq kechadi va bu holat yurak-qon tomir kasalliklari xavfini oshiradi. Tadqiqotda MS ning turli komponentlarini hisobga olgan holda SBK ogʻirlik darajasini baholash uchun raqamli dastur ishlab chiqilgan.
Asosiy mavzular
- Kirish: Surunkali buyrak kasalligi (SBK) zamonaviy tibbiyotning dolzarb muammolaridan biri hisoblanadi. SBK, ayniqsa, metabolik sindrom (MS) bilan birga kechganda, yanada jiddiyroq tus oladi va yurak-qon tomir kasalliklari rivojlanish xavfini oshiradi. Ushbu tadqiqotning maqsadi MS fonida SBK ning ogʻirlik darajasini baholash mezonlarini ishlab chiqish va bu kasallik xavfini kamaytirish yoʻllarini aniqlashdan iborat.
- Tadqiqotning maqsadi va vazifalari: Tadqiqotning asosiy maqsadi metabolik sindrom (MS) bilan birga kechuvchi surunkali buyrak kasalligi (SBK)ning ogʻirlik darajasini baholash mezonlarini ishlab chiqish va bu kasallikning rivojlanish xavfini kamaytirish yoʻllarini aniqlashdan iborat. Tadqiqot vazifalari quyidagilarni oʻz ichiga oladi: SBK uchun xavf omillarini aniqlash, ularning prognozga taʼsirini oʻrganish, MS komponentlari bilan bogʻliqligini oʻrnatish, SBK ning klinik kechishi va ogʻirlik darajasini baholash, hamda raqamli dastur ishlab chiqish.
- Tadqiqot obyekti va predmeti: Tadqiqot obyekti sifatida 122 bemor tanlab olindi, shu jumladan MS bilan birga kechuvchi SBK bilan 60 va MS boʻlmagan SBK bilan 62 bemor. Tadqiqot predmeti sifatida bemorlarning biomexanik koʻrsatkichlari, siydik, EK G, antopometriya va soʻrovnomalar boʻldi.
- Tadqiqot usullari: Tadqiqotni oʻtkazishda klinik, laborator va instrumental tekshiruvlar, shuningdek, olingan materialni statistika qayta ishlash usullaridan foydalanildi.
- Tadqiqotning ilmiy yangiligi: MS va SBK bilan ogʻrigan bemorlarda buyrak funksiyasining holati oʻrganildi. MS komponentlari va SBK ogʻirligi oʻrtasidagi bogʻliqlik asoslandi. Raqamli dastur ishlab chiqilib, MSda SBK xavfini baholash usuli yaratildi.
- Tadqiqotning amaliy natijalari: MS ning patogenetik roli va uning asosiy komponentlarining SBK klinik kechishiga taʼsiri aniqlandi. Raqamli dastur sogʻliqni saqlash amaliyotiga joriy etilib, SBK ni erta aniqlash va davolash samaradorligini oshirishga yordam beradi.
- Xulosa: MS SBK uchun xavf omilidir. Glikemiya, glikozilangan gemoglobin va HOMA indeksi SBK xavfini baholashda muhim koʻrsatkichlardir. MS yurak-qon tomir kasalliklari, jumladan, ishemik yurak kasalligi rivojlanish xavfini oshiradi. SBKni erta aniqlash va profilaktikasini takomillashtirish uchun MS ni hisobga olgan holda xavf darajasini baholash muhim ahamiyatga ega.