Азофeнол ва азонафтолларнинг моно-,дипропаргил эфирларини олиш технологияси

Ushbu avtoreferat to'qimachilik, neft va gaz, tibbiyot, farmatsevtika sanoati uchun muhim bo'lgan azo-fenol va azo-naftol hosilalarini o'rganishga bag'ishlangan. Tadqiqotda ushbu birikmalarning mono- va dipropargil efirlarini sintez qilish texnologiyasi ishlab chiqilgan. Olingan moddalar polimer materiallar uchun yorqin bo'yoqlar va metall korroziyasiga qarshi samarali ingibitorlar sifatida qo'llanilishi mumkinligi isbotlangan. Tadqiqotda kimyoviy reaksiyalarning mexanizmlari, olingan birikmalarning fizik-kimyoviy xossalari va ulardan foydalanish usullari batafsil bayon etilgan. Ishda zamonaviy spektroskopik usullar, kvant-kimyoviy hisoblashlar va matematik modellashtirishdan foydalanilgan. Tadqiqot natijalari O'zbekistonning kimyo sanoatini rivojlantirishga qaratilgan davlat dasturlari bilan hamohangdir.

Asosiy mavzular

Azo-fenol va azo-naftol hosilalarining sintezi: Tadqiqotda azo-fenol va azo-naftolning mono- va dipropargil efirlarini sintez qilish texnologiyasi ishlab chiqilgan. Bunda xlorli propargil, bromli propargil kabi reagentlar va kaltsiy karbonat kabi katalizatorlar yordamida Williamson reaksiyasi orqali sintez usullari o'rganilgan.
Olingan birikmalarning xossalari va qo'llanilishi: Sintez qilingan mono- va dipropargil efirlar polimer materiallar uchun yorqin bo'yoqlar (apelsin, malina, yashil) sifatida va metall korroziyasiga qarshi ingibitor sifatida qo'llash uchun tavsiya etilgan. Tadqiqotda ularning turli iqlim sharoitlarida fizik-mexanik xossalari o'zgarmasligi va quyosh nurlariga chidamliligi ko'rsatilgan.
Kimyoviy reaksiyalar mexanizmi va matematik modellashtirish: Ishda azo-fenol va azo-naftolarning propargil galogenidlari bilan reaksiyalari mexanizmi o'rganilgan. Reaksiyalarning samaradorligiga harorat, vaqt, katalizator va eruvchanlik ta'siri tahlil qilingan. Maple Soft 2018 dasturi yordamida matematik modellashtirish o'tkazilgan.