Umumiy va noorganik kimyo

Ushbu kitob umumiy va noorganik kimyo fanini chuqur oʻrganishga bagʻishlangan boʻlib, unda kimyoviy moddalar, ularning tuzilishi, xossalari, oʻzgarishlari hamda moddalar massasining saqlanish qonuni, kimyoviy hodisa, fizik hodisa, atom-molekulyar taʼlimot, kimyoviy bogʻlanish turlari, reaksiyalar tezligi, muvozanat, termokimyo, elektroliz, metallar korroziyasi, atom tuzilishi, davriy qonun, valentlik, oksidlanish-qaytarilish reaksiyalari, metallarning umumiy xossalari, sanoatda kimyo, chiqindilar va ularni qayta ishlash, bioanorganik kimyo va nanomateriallar kabi keng qamrovli mavzular yoritilgan. Kitobda har bir mavzu boʻyicha nazariy maʼlumotlar bilan bir qatorda amaliy mashgʻulotlar va mustaqil yechish uchun masalalar ham keltirilgan.

Asosiy mavzular

Kimyo asosiy tushunchalari: Modda, jism, oddiy modda, murakkab modda, fizikaviy hodisa, kimyoviy hodisa, atom massa, molekulyar massa, mol va boshqalar.
Atom-molekulyar taʼlimot: Moddalar tuzilishi va ularning xossalari haqidagi tasavvurlar, moddalarning «korpuskula» lardan iboratligi, ularning harakatda bo‘lishi va «element» lardan tashkil topganligi.
Moddalar massasining saqlanish qonuni: Reaksiyaga kirishayotgan moddalarning massasi, reaksiya natijasida hosil bo‘ladigan moddalarning massasiga teng bo‘ladi.
Tarkibning doimiylik qonuni: Har qanday quyi molekulyar birikma, o‘zining olinish usuli va sharoitidan qat’iy nazar o‘zgarmas tarkib bilan ifodalanadi.
Karrali nisbatlar qonuni: Agar ikki element o‘zaro ta’sirlashib bir necha birikmalar hosil qilsa, elementlardan birining shu birikmalardagi ikkinchi elementning bir xil massa miqdoriga to‘g‘ri keladigan massa miqdorlari o‘zaro kichik butun sonlar nisbati kabi nisbatda bo‘ladi.
Hajmiy nisbatlar va Avogadro qonunlari: Kimyoviy reaksiyaga kirishuvchi gazlarning hajmlari o‘zaro va reaksiya natijasida hosil bo‘ladigan gazlarning hajmlari bilan oddiy butun sonlar nisbati kabi nisbatda bo‘ladi. Bir xil sharoitda gazlarning molekulalar soni o‘zaro teng bo‘ladi.
Ekvivalentlar qonuni: Reaksiyaga kirishuvchi moddalar massalarining nisbati ularning ekvivalentlari nisbatiga teng.
Atom tuzilishi: Atomning tuzilishi, proton, neytron, elektron, yadro, izotoplar, kvant sonlar va elektron konfiguratsiyalar.
Davriy qonun va davriy sistema: Elementlarning xossalari va birikmalarining davriy ravishda o‘zgarib turishi, davriy sistemani tuzilishi va undagi elementlarning o‘rni.
Kimyoviy bog‘lanish va uning turlari: Ionli, kovalent, donor-akseptor, metall va vodorod bog‘lanishlar.
Kimyoviy reaksiyalar tezligi va muvozanat: Reaksiya tezligiga ta’sir etuvchi omillar, massalar ta’siri qonuni, Vant-Goff qonuni, katalizatorlar, kimyoviy muvozanat va Le-Shatelye prinsipi.
Eritmalar: Eritmalar, ularning turlari, konsentratsiyasini ifodalash usullari, eruvchanlik, osmos, bug‘ bosimi, Raul qonunlari.
Elektrolitlar: Elektrolitik dissotsiyalanish, suvning dissotsialanishi, vodorod ko‘rsatkichi, eruvchanlik ko‘paytmasi, tuzlarning gidrolizi.
Oksidlanish-qaytarilish reaksiyalari: Oksidlanish va qaytarilish jarayonlari, oksidlanish darajasi, oksidlovchi va qaytaruvchilar, tenglamalarini tuzish usullari.
Metallarning umumiy xossalari va korroziyasi: Metallarning kimyoviy xossalari, galvanik elementlar, standart elektrod potensiali, elektrokimyoviy kuchlanishlar qatori, metallar korroziyasi va uning oldini olish usullari.
Elektroliz: Elektroliz haqida tushuncha, eritma va suyuqlanmalar elektrolizi, Faradey qonunlari va sanoatda qo‘llanilishi.
Koordinatsion birikmalar: Koordinatsion birikmalar haqida tushuncha, Verner nazariyasi, turlari, izomeriyasi, nomlash, barqarorligi va kimyoviy bog‘lanish tabiatida ularning o‘rni.
Elementlar davriy sistemasining guruhlari bo‘yicha xossalari: I-guruh, II-guruh, III-V guruhlar, XIV-guruh, XV-guruh, XVI-guruh, XVII-XVIII guruhlar elementlarining umumiy xossalari, ularning tuzilishi, olinishi, kimyoviy va fizik xossalari, hamda ularning birikmalari.
Metallorganik birikmalar, Bioanorganik kimyo va Nanomateriallar: Metallorganik birikmalar, metallosenlar, bioanorganik kimyo va nanomateriallar haqida tushuncha.
Atrof-muhit zararlanishini oldini olish: Inson mehnatining tabiatga ta’siri, kimyo sanoatining ekotizimga ta’siri, chiqindilar va ularni qayta ishlash.