"Materials of the population census in the region of Karakalpakstan - historical facts (1897-2003s)"

Ushbu maqola Qoraqalpog'iston Respublikasi aholisining demografik tarixini 1897-yildan 2003-yilgacha bo'lgan davrni qamrab olgan holda o'rganadi. Unda aholi sonining o'zgarishi, o'sish dinamikasi, yashash tarzi, migratsiya jarayonlari, nikoh va tug'ilish darajasi, o'lim ko'rsatkichlari hamda etnik tarkibi kabi muhim demografik omillar tahlil qilinadi. Maqolada turli davrlardagi aholini ro'yxatga olish ma'lumotlari, arxiv materiallari va ilmiy tadqiqotlar asosida Qoraqalpog'iston aholisining ijtimoiy-iqtisodiy va siyosiy sharoitlar ta'sirida qanday o'zgarganligi yoritilgan. Xususan, Rossiya imperiyasi, Sovet davri va mustaqillik yillaridagi demografik o'zgarishlar ko'rsatib o'tilgan. Tadqiqot davrida aholi soni deyarli 8 barobar oshgan bo'lib, bu tabiiy o'sish va migratsiya bilan bog'liq. Maqolada, shuningdek, demografik jarayonlarning kelajakdagi rivojlanishiga ta'sir etuvchi omillar va ularni tartibga solish bo'yicha takliflar berilgan.

Asosiy mavzular

• Qoraqalpog'iston aholisining demografik o'zgarishlari: Maqolada 1897-yildan 2003-yilgacha Qoraqalpog'iston aholisining umumiy soni, o'sish sur'atlari, urbanizatsiya va qishloq joylaridagi o'zgarishlar tahlil qilingan. Turli davrlardagi aholi soni va zichligi haqida ma'lumot berilgan.
• Aholi o'sishining sabablari va omillari: Tug'ilish va o'lim darajasi, tabiiy o'sish, shuningdek, migratsiya (ko'chish)ning aholi soniga ta'siri o'rganilgan. Siyosiy-iqtisodiy sharoitlarning demografik o'zgarishlarga ta'siri, jumladan, urushlar, iqtisodiy inqirozlar va ijtimoiy o'zgarishlarning rolini tahlil qiladi.
• Aholining yosh va jins tarkibi: Qoraqalpog'iston aholisining yosh va jins bo'yicha tarkibi, erkaklar va ayollar nisbati, ayniqsa, turli yosh guruhlaridagi o'zgarishlar ko'rsatilgan. O'rtacha umr ko'rish davomiyligi va unga ta'sir etuvchi omillar haqida ma'lumot berilgan.
• Etnik tarkib va migratsiya jarayonlari: Qoraqalpog'istonning ko'p millatli tarkibi va turli etnik guruhlarning (Qoraqalpoqlar, O'zbeklar, Qozoqlar va boshqalar) ulushi haqida ma'lumot berilgan. Migratsiya, ayniqsa, Rossiya va boshqa davlatlardan kelgan migratsiya oqimlari va ularning ta'siri o'rganilgan.
• Tarixiy davrlardagi demografik vaziyat: Maqolada Rossiya imperiyasi davri (1897-yilgi aholini ro'yxatga olish), Sovet Ittifoqi davri va mustaqillikdan keyingi davrlardagi demografik jarayonlar, ularning o'ziga xos xususiyatlari tahlil qilingan.