Ўзбекистон тарихи (Энг қадимги даврлардан бугунги кунгача) I жилд

Ushbu kitob O‘zbekiston tarixini eng qadimgi davrlardan boshlab hozirgi kungacha o‘rganadi. Unda mamlakatning ijtimoiy-siyosiy, iqtisodiy va madaniy hayoti, shuningdek, xalq va davlatchilik rivojlanishining muhim bosqichlari, urushlar, xalqaro munosabatlar, madaniyat va san'atning rivojlanishi kabi ko'plab masalalar yoritilgan. Kitobda ajdodlar merosi, milliy qadriyatlar va jahon tsivilizatsiyasi bilan bog'liq qimmatli ma'lumotlar o'rin olgan. O'zbekistonning boy va ko'p qirrali tarixini tushunishda muhim qo'llanma hisoblanadi.

Asosiy mavzular

Eng qadimgi davr: Ushbu mavzu Yer kurrasining shakllanishi, geologik davrlar, hayotning paydo bo'lishi, ilk insonlarning shakllanishi va tarqalishi hamda dunyo bo'ylab sayohatlari haqida ma'lumot beradi. Bu davrda yashagan turli odamlar, jumladan, Homo habilis, Homo erectus, Neandertal odami, Homo sapienslarning hayoti, madaniyati, ijtimoiy-siyosiy va iqtisodiy jihatlari yoritiladi. Kitobda shuningdek, ilk savdogarlar, dehqonchilik va chorvachilikning paydo bo'lishi, ilk shaharlar, yozuvlar va qadimgi texnika va texnologiyalar yaratilishi, qadimgi dunyoda ijtimoiy-siyosiy tuzumlar, davlatlar paydo bo'lishining sabablari va shakllanish jarayonlari, shuningdek, miloddan avvalgi davrlardagi quldorlik tuzumi va rivojlanishi, Mesopotamiya, Hindiston, Xitoy, Eron, Yunoniston kabi qadimgi tsivilizatsiyalar haqida ham qimmatli ma'lumotlar berilgan.
Ahmoniylar istilosi: Ushbu mavzu Axmoniylar imperiyasining shakllanishi, rivojlanishi va qulashi, ularning harbiy yurishlari, ma'muriy-siyosiy tuzumi, iqtisodiyoti va madaniyati haqida ma'lumot beradi. Imperiyaning tarqalishi, siyosiy inqirozlari, Sharq va G'arb o'rtasidagi o'zaro munosabatlari, saltanatning qulashi sabablari hamda bu davrda yashagan xalqlar madaniyati, urf-odatlari haqida batafsil ma'lumotlar berilgan.
Yunan-Makedon istilosi: Ushbu mavzu Aleksandr Makadonskiyning yurishlari, istilochilarga qarshi kurashlar, harbiy yutuqlar, davlat tuzilmasi, iqtisodiyoti va madaniyati haqida ma'lumot beradi. Aleksandr Makadonskiyning Markaziy Osiyoga yurishlari, mahalliy xalqlar bilan bo'lgan munosabatlari, uning harbiy yutuqlari, shuningdek, madaniyat va san'at sohasidagi ta'siri atroflicha yoritilgan.
Kushonlar boshqaruvi: Ushbu mavzu Kushon imperiyasining shakllanishi, rivojlanishi va qulashi, ularning davlat tuzilmasi, iqtisodiyoti, madaniyati va san'ati haqida batafsil ma'lumot beradi. Kushonlar davlati O'rta Osiyoda davlatchilikning shakllanishida muhim rol o'ynagan. Bu davrda ilm-fan, madaniyat, san'at va me'morchilik an'analari rivojlangan. Kushonlar davri, shuningdek, Budda dinining tarqalishi va Budda ibodatxonalarining qurilishi bilan ham yodga olinadi. Kushonlar davri, shuningdek, milliy o'zlikni anglash, dunyoqarashning kengayishi va madaniy yutuqlarning yuzaga kelishi bilan tavsiflanadi.
Eftaliylar boshqaruvi: Ushbu mavzu Eftaliylar davlatining shakllanishi, rivojlanishi va qulashi, ularning harbiy yurishlari, davlat tuzilmasi, iqtisodiyoti, madaniyati va san'ati haqida batafsil ma'lumot beradi. Eftaliylar davri, shuningdek, O'rta Osiyoda davlatchilikning shakllanishida muhim rol o'ynagan. Bu davrda ilm-fan, madaniyat, san'at va me'morchilik an'analari rivojlangan. Eftaliylar davri, shuningdek, milliy o'zlikni anglash, dunyoqarashning kengayishi va madaniy yutuqlarning yuzaga kelishi bilan tavsiflanadi.
Ashinaliylar boshqaruvi: Ushbu mavzu Ashinaliylar davlatining shakllanishi, rivojlanishi va qulashi, ularning harbiy yurishlari, davlat tuzilmasi, iqtisodiyoti, madaniyati va san'ati haqida batafsil ma'lumot beradi. Ashinaliylar davri, shuningdek, milliy o'zlikni anglash, dunyoqarashning kengayishi va madaniy yutuqlarning yuzaga kelishi bilan tavsiflanadi.
Arablar istilosi: Ushbu mavzu Arab istilosining Markaziy Osiyo, jumladan, O'rta Osiyo va Xorazmga qanday ta'sir ko'rsatganligi, bu jarayonda sodir bo'lgan ijtimoiy-siyosiy, iqtisodiy va madaniy o'zgarishlar hamda ularning O'zbekistonning kelajakdagi taraqqiyoti uchun qanday oqibatlarga olib kelganligi haqida batafsil ma'lumot beradi. Arab istilosi, shuningdek, Islom dinining kirib kelishi va tarqalishi, arablarning madaniyat, ilm-fan va san'at sohasidagi ta'siri, mintaqadagi siyosiy vaziyatning o'zgarishi va iqtisodiy rivojlanishga ta'siri ham yoritilgan.
Somoniylar boshqaruvi: Ushbu mavzu Somoniylar davlatining shakllanishi, rivojlanishi va qulashi, ularning davlat tuzilmasi, iqtisodiyoti, madaniyati va san'ati haqida batafsil ma'lumot beradi. Somoniylar davri, shuningdek, Islom dinining kirib kelishi va tarqalishi, arablar ta'siri, Markaziy Osiyoda davlatchilikning shakllanishi va rivojlanishi, jahon tsivilizatsiyasi bilan bog'liq o'zaro munosabatlar, iqtisodiy rivojlanish, madaniyat va san'atning rivojlanishi, qadimiy shaharlar va madaniy merosni tiklash va rivojlantirish bo'yicha amalga oshirilgan ishlar haqida batafsil ma'lumot beradi.
Qoraxoniylar boshqaruvi: Ushbu mavzu Qoraxoniylar davlatining shakllanishi, rivojlanishi va qulashi, ularning davlat tuzilmasi, iqtisodiyoti, madaniyati va san'ati haqida batafsil ma'lumot beradi. Qoraxoniylar davri, shuningdek, Islom dinining kirib kelishi va tarqalishi, arablar ta'siri, Markaziy Osiyoda davlatchilikning shakllanishi va rivojlanishi, jahon tsivilizatsiyasi bilan bog'liq o'zaro munosabatlar, iqtisodiy rivojlanish, madaniyat va san'atning rivojlanishi, qadimiy shaharlar va madaniy merosni tiklash va rivojlantirish bo'yicha amalga oshirilgan ishlar haqida batafsil ma'lumot beradi.
Gʻaznaviylar boshqaruvi: Ushbu mavzu Gʻaznaviylar davlatining shakllanishi, rivojlanishi va qulashi, ularning davlat tuzilmasi, iqtisodiyoti, madaniyati va san'ati haqida batafsil ma'lumot beradi. Gʻaznaviylar davri, shuningdek, Islom dinining kirib kelishi va tarqalishi, arablar ta'siri, Markaziy Osiyoda davlatchilikning shakllanishi va rivojlanishi, jahon tsivilizatsiyasi bilan bog'liq o'zaro munosabatlar, iqtisodiy rivojlanish, madaniyat va san'atning rivojlanishi, qadimiy shaharlar va madaniy merosni tiklash va rivojlantirish bo'yicha amalga oshirilgan ishlar haqida batafsil ma'lumot beradi.
Saljuqiylar boshqaruvi: Ushbu mavzu Saljuqiylar davlatining shakllanishi, rivojlanishi va qulashi, ularning davlat tuzilmasi, iqtisodiyoti, madaniyati va san'ati haqida batafsil ma'lumot beradi. Saljuqiylar davri, shuningdek, Islom dinining kirib kelishi va tarqalishi, arablar ta'siri, Markaziy Osiyoda davlatchilikning shakllanishi va rivojlanishi, jahon tsivilizatsiyasi bilan bog'liq o'zaro munosabatlar, iqtisodiy rivojlanish, madaniyat va san'atning rivojlanishi, qadimiy shaharlar va madaniy merosni tiklash va rivojlantirish bo'yicha amalga oshirilgan ishlar haqida batafsil ma'lumot beradi.
Anushteginiylar boshqaruvi: Ushbu mavzu Anushteginiylar davlatining shakllanishi, rivojlanishi va qulashi, ularning davlat tuzilmasi, iqtisodiyoti, madaniyati va san'ati haqida batafsil ma'lumot beradi. Anushteginiylar davri, shuningdek, Islom dinining kirib kelishi va tarqalishi, arablar ta'siri, Markaziy Osiyoda davlatchilikning shakllanishi va rivojlanishi, jahon tsivilizatsiyasi bilan bog'liq o'zaro munosabatlar, iqtisodiy rivojlanish, madaniyat va san'atning rivojlanishi, qadimiy shaharlar va madaniy merosni tiklash va rivojlantirish bo'yicha amalga oshirilgan ishlar haqida batafsil ma'lumot beradi.
Mug'ullar istilosi: Ushbu mavzu Mug'ul bosqini, uning sabablari, oqibatlari va Markaziy Osiyoda davlatchilikning shakllanishiga ta'siri haqida ma'lumot beradi. Mug'ullar bosqini, ayniqsa, O'rta Osiyoda katta vayronagarchiliklarga olib keldi, xususan, savdo yo'llari, sug'orish tizimlari va madaniy yodgorliklar vayron bo'ldi. Bularning oqibatida, O'rta Osiyoda davlatchilikning rivojlanishi sekinlashdi.
Temuriylar boshqaruvi: Ushbu mavzu Temuriylar davlatining shakllanishi, rivojlanishi va qulashi, ularning davlat tuzilmasi, iqtisodiyoti, madaniyati va san'ati haqida batafsil ma'lumot beradi. Temuriylar davri, shuningdek, Islom dinining kirib kelishi va tarqalishi, arablar ta'siri, Markaziy Osiyoda davlatchilikning shakllanishi va rivojlanishi, jahon tsivilizatsiyasi bilan bog'liq o'zaro munosabatlar, iqtisodiy rivojlanish, madaniyat va san'atning rivojlanishi, qadimiy shaharlar va madaniy merosni tiklash va rivojlantirish bo'yicha amalga oshirilgan ishlar haqida batafsil ma'lumot beradi.
Shayboniylar boshqaruvi: Ushbu mavzu Shayboniylar davlatining shakllanishi, rivojlanishi va qulashi, ularning davlat tuzilmasi, iqtisodiyoti, madaniyati va san'ati haqida batafsil ma'lumot beradi. Shayboniylar davri, shuningdek, Islom dinining kirib kelishi va tarqalishi, arablar ta'siri, Markaziy Osiyoda davlatchilikning shakllanishi va rivojlanishi, jahon tsivilizatsiyasi bilan bog'liq o'zaro munosabatlar, iqtisodiy rivojlanish, madaniyat va san'atning rivojlanishi, qadimiy shaharlar va madaniy merosni tiklash va rivojlantirish bo'yicha amalga oshirilgan ishlar haqida batafsil ma'lumot beradi.
Ashtarxoniylar boshqaruvi: Ushbu mavzu Ashtarxoniylar davlatining shakllanishi, rivojlanishi va qulashi, ularning davlat tuzilmasi, iqtisodiyoti, madaniyati va san'ati haqida batafsil ma'lumot beradi. Ashtarxoniylar davri, shuningdek, Islom dinining kirib kelishi va tarqalishi, arablar ta'siri, Markaziy Osiyoda davlatchilikning shakllanishi va rivojlanishi, jahon tsivilizatsiyasi bilan bog'liq o'zaro munosabatlar, iqtisodiy rivojlanish, madaniyat va san'atning rivojlanishi, qadimiy shaharlar va madaniy merosni tiklash va rivojlantirish bo'yicha amalga oshirilgan ishlar haqida batafsil ma'lumot beradi.
Mang'itlar boshqaruvi: Ushbu mavzu Mang'itlar davlatining shakllanishi, rivojlanishi va qulashi, ularning davlat tuzilmasi, iqtisodiyoti, madaniyati va san'ati haqida batafsil ma'lumot beradi. Mang'itlar davri, shuningdek, Islom dinining kirib kelishi va tarqalishi, arablar ta'siri, Markaziy Osiyoda davlatchilikning shakllanishi va rivojlanishi, jahon tsivilizatsiyasi bilan bog'liq o'zaro munosabatlar, iqtisodiy rivojlanish, madaniyat va san'atning rivojlanishi, qadimiy shaharlar va madaniy merosni tiklash va rivojlantirish bo'yicha amalga oshirilgan ishlar haqida batafsil ma'lumot beradi.
Minglar boshqaruvi: Ushbu mavzu Minglar davlatining shakllanishi, rivojlanishi va qulashi, ularning davlat tuzilmasi, iqtisodiyoti, madaniyati va san'ati haqida batafsil ma'lumot beradi. Minglar davri, shuningdek, Islom dinining kirib kelishi va tarqalishi, arablar ta'siri, Markaziy Osiyoda davlatchilikning shakllanishi va rivojlanishi, jahon tsivilizatsiyasi bilan bog'liq o'zaro munosabatlar, iqtisodiy rivojlanish, madaniyat va san'atning rivojlanishi, qadimiy shaharlar va madaniy merosni tiklash va rivojlantirish bo'yicha amalga oshirilgan ishlar haqida batafsil ma'lumot beradi.
Qo'ng'irotlar boshqaruvi: Ushbu mavzu Qo'ng'irotlar davlatining shakllanishi, rivojlanishi va qulashi, ularning davlat tuzilmasi, iqtisodiyoti, madaniyati va san'ati haqida batafsil ma'lumot beradi. Qo'ng'irotlar davri, shuningdek, Islom dinining kirib kelishi va tarqalishi, arablar ta'siri, Markaziy Osiyoda davlatchilikning shakllanishi va rivojlanishi, jahon tsivilizatsiyasi bilan bog'liq o'zaro munosabatlar, iqtisodiy rivojlanish, madaniyat va san'atning rivojlanishi, qadimiy shaharlar va madaniy merosni tiklash va rivojlantirish bo'yicha amalga oshirilgan ishlar haqida batafsil ma'lumot beradi.
Rossiya imperiyasi istilosi: Ushbu mavzu Rossiya imperiyasining Markaziy Osiyoga istilosi, uning sabablari, bosqinchilik jarayonlari, oqibatlari va o'zgarishlar haqida ma'lumot beradi. Rossiya imperiyasining bosqinchiligi, o'zining siyosiy va iqtisodiy manfaatlarini ko'zlagan holda, O'rta Osiyo xalqlariga siyosiy va ijtimoiy zulm o'tkazishi, ularning madaniy me'rosini yo'qotishga qaratilgan harakatlari ham batafsil yoritilgan. Rossiya imperiyasining istilosi natijasida xalq xo'jaligining tanazzuli, ijtimoiy nohaqliklar va zulmning kuchayishi hamda umummilliy qadriyatlarga putur yetkazilishi oqibatlari haqida batafsil ma'lumot berilgan.
Sovetlar hukmronligi davri: Ushbu mavzu Sovet hokimiyatining o'rnatilishi, uning siyosati, iqtisodiyoti, madaniyati, san'ati va aholi hayotiga ta'siri haqida ma'lumot beradi. Sovetlar davrida O'rta Osiyo xalqlari boshiga tushgan og'ir sinovlar, zulm, qatag'on, ocharchilik, urush va ijtimoiy tengsizliklar haqida batafsil ma'lumot berilgan. Mamlakat ijtimoiy-iqtisodiy va madaniy rivojlanishida sodir bo'lgan o'zgarishlar, jumladan, ta'lim, ilm-fan, madaniyat va san'at sohalaridagi yangilanishlar ham yoritilgan. Xususan, O'zbekistonda