Поликристалл юпқа катламли теллурид кадмий асосидаги ёруғлик сезувчи қурилмаларнинг электрофизик ва оптик хоссалари
Ushbu doktorlik dissertatsiyasi politexnik soha uchun muhim bo'lgan polikristall CdTe yupqa qatlamlari asosidagi fotoelektr va optik xossalari bilan bog'liq tadqiqotlarni o'z ichiga oladi. Tadqiqotda CdTe yupqa qatlamlarining texnologik jihatlari, ulardan fotoelektr qurilmalar yaratish usullari, hamda ularning samaradorligini oshirish yo'llari ko'rib chiqilgan. Tadqiqot natijasida gamma-nurlanish ta'sirida CdTe asosidagi quyosh elementlarining xossalari o'rganilgan va ularning xususiyatlarini yaxshilash bo'yicha tavsiyalar ishlab chiqilgan.
Asosiy mavzular
- Polikristall CdTe yupqa qatlamlarini olish texnologiyasi va ulardan fotoelektr qurilmalar yaratish: Tadqiqotda CdTe yupqa qatlamlarini olishning turli usullari (gaz-transport, magnitronli ionli purkash, vakuum usuli) o'rganilgan. Fotoelektr qurilmalar uchun optimal texnologik rejimlar aniqlangan. CdTe asosidagi turli tuzilmalar (Shottki to'siqlari, yarim o'tkazgich-dielektrik-yarim o'tkazgich va boshqalar) uchun optimal sharoitlar belgilangan.
- Shottki to'siqlari, yarim o'tkazgich-dielektrik-yarim o'tkazgich, yarim o'tkazgich-o'tkazgich-yarim o'tkazgich, metall-oksid-yarim o'tkazgich tuzilmalari va CdTe/CdS getero tuzilmalarining elektro va fotoelektr xossalari: Ushbu qismda turli xil fotoelektr tuzilmalarining elektro va fotoelektr xossalari o'rganilgan. Jumladan, ularning volt-amper, volt-farad va fotoelektr xarakteristikalarini tahlil qilingan. Tashqi omillarning (harorat, gamma-nurlanish) tuzilmalar xossalariga ta'siri ko'rib chiqilgan.
- Gamma-nurlanish ta'sirida fotoelektr tuzilmalarining o'zgarishlari: Gamma-nurlanishning CdTe va CdS birikmalarining tuzilmalariga va oqim o'tish mexanizmlariga ta'siri o'rganilgan. Har xil gamma-nurlanish dozalarining tuzilmalar parametrlari va samaradorligiga ta'siri aniqlangan.
- Quyosh elementlari va fotoqabul qilgichlar yaratish uchun tavsiyalar: Tadqiqot natijalari asosida polikristall CdTe asosidagi quyosh elementlari, fotoqabul qilgichlar va fotodiodlar yaratish bo'yicha tavsiyalar ishlab chiqilgan. Bu qurilmalar uzoq muddat xizmat qilishga va har xil tashqi ta'sirlarga chidamlilikka ega.