Ekologiya
Ushbu uslubiy ko'rsatma Namangan muhandislik-qurilish instituti talabalari uchun «Ekologiya» fanidan amaliy mashg'ulotlarni o'tkazishga mo'ljallangan bo'lib, unda atmosfera va suv havzalarini ifloslantiruvchi moddalar hamda ularning ruxsat etilgan tashlamalar me'yorini hisoblashga oid nazariy bilimlarni mustahkamlash hamda amaliy ko'nikmalarni shakllantirish ko'zda tutilgan.
Asosiy mavzular
- 1-Amaliy mashg'ulot: Zararli moddalarni atmosferada tarqalishi va ruxsat etilgan tashlamalarni hisoblash: Korxona gaz chiqindilarini Sm va RETlarini hisoblash masalasi va uning yechimi ko'rsatilgan. Zararli moddalar konsentratsiyasini aniqlash va uni ruxsat etilgan me'yorlar bilan solishtirish hamda tozalash qurilmalarini tanlash asoslari bayon etilgan.
- 2-Amaliy mashg'ulot: Atmosferaga tarqalayotgan changlar va ularning ruxsat etilgan tashlamalar me'yorini hisoblash: Atmosferaga tarqalayotgan changlar miqdoriga qarab hududlar darajaga bo'linishi va chang konsentratsiyasini hisoblash, uning REK bilan solishtirish va chang tutuvchi uskuna tanlash asoslari ko'rsatilgan.
- 3-Amaliy mashg'ulot: Atmosferaga zararli gazlarning tarqalishi va ularning ruxsat etilgan tashlamalar me'yorini hisoblash: Korxona pechlarida ko'mir yoqilganda hosil bo'ladigan zararli gazlar, ularning atmosferada tarqalishi va ruxsat etilgan me'yorlarini hisoblash usullari, jumladan CO, SO2, NO2, chang konsentratsiyasini aniqlash hamda ularni REK bilan solishtirish yoritilgan.
- 4-Amaliy mashg'ulot: Atmosferaga tashlanadigan aerozol va gazlarning havoda tarqalishini hisoblash: Atmosferaga tashlanadigan aerozollar va gazlarning havoda tarqalishini hisoblash usullari, jumladan, oqava suvning fizik-kimyoviy xossalarini aniqlash va loyqaligini topish o'rganilgan.
- 5-Amaliy mashg'ulot: Changtutgichlarning ish koeffitsientini hisoblash: Changtutgichlar, jumladan siklonlarning ish samaradorligini hisoblash, chang zarrachalarining boshlang'ich va oxirgi konsentratsiyalarini aniqlash usullari ko'rsatilgan.
- 6-Amaliy mashg'ulot: Suv tozalash inshootlari kompleksining ish samaradorligini hisoblash: Suv tozalash inshootlarining samaradorligini hisoblash, suvning tozalashdan oldingi va keyingi konsentratsiyalarini aniqlash hamda tozalash qurilmalarini tanlash asoslari bayon etilgan.
- 7-Amaliy mashg'ulot: Aerotenklarning ish samaradorligini hisoblash: Aerotenklar va ularning ish samaradorligini hisoblash usullari, jumladan, organik moddalarni biokimyoviy oksidlanishini baholash va aerotenkni hajmini aniqlash o'rganilgan.
- 8-Amaliy mashg'ulot: Oqava suvlarni tozalashning iqtisodiy samaradorligini hisoblash: Oqova suvlarni tozalashning iqtisodiy samaradorligini hisoblash, suvni tozalash natijasida oldini olingan ziyonni hamda tozalashga ketadigan xarajatlarni hisoblash usullari bayon etilgan.
- 4-TAJRIBA ISHI: Muhitning radioaktivlik ifloslanganligini aniqlash: Tashqi muhitning radioaktiv ifloslanishiga sabab bo'ladigan manbalar, radioaktiv chiqindilar va ularning xavfsizligini ta'minlash choralari hamda radioaktivlikni aniqlash usullari ko'rsatilgan.
- 3-TAJRIBA ISHI: Atmosfera havosi tarkibidagi uglerod II oksidi (CO) miqdorini aniqlash: Atmosfera havosi tarkibidagi uglerod II oksidi (CO) miqdorini aniqlash, uni sifat va miqdor jihatdan baholash hamda havoning ifloslanish darajasini aniqlash usullari bayon etilgan.
- 5-TAJRIBA ISHI: OQOVA SUVLAR LOYQALIGINI TAQRIBIY TOPISH: Oqova suvning loyqaligini aniqlash uchun Snellen asbobidan foydalanish va suvning loyqaligini aniqlash usullari ko'rsatilgan.
- 6-TAJRIBA ISHI: OQAVA SUVNI FIZIK-KIMYOVIY TOZALASH USULLARI: Oqova suvlarni fizik-kimyoviy usullar yordamida tozalash, jumladan koagulyatsiya, adsorbtsiya kabi usullar va ularning qo'llanilishi bayon etilgan.
- 7-TAJRIBA ISHI: OQOVA SUVLARDAGI MUALLAQ MODDALAR MIQDORINI SUZGICH ORQALI SUZIB OLIB GRAVIMETRIK USULDA TOPISH.: Oqova suvlarni suzgich orqali filtrlab, muallaq moddalar miqdorini gravimetrik usulda aniqlash usuli tavsiflangan.
- 8-TAJRIBA ISHI: OQOVA SUVNI ORGANIK MODDALARDAN ADSORBTSIYA USULI BILAN TOZALASH.: Oqova suvlarni organik moddalardan adsorbent yordamida tozalash, jumladan aktivlangan ko'mirni qo'llash va uning sirt tarangligini aniqlash usullari ko'rsatilgan.