Белгиланган хоссали органик тузларнинг (аминокислоталар ва гидроксибензой кислоталари амидлари иштирокида) олиниши ва хоссалари
Ushbu avtoreferat, kimyo fani bo'yicha falsafa doktori (PhD) ilmiy darajasini olish uchun tayyorlangan dissertatsiya asosida yaratilgan. Unda gidroksibenzoy kislotalarining turli aminokislotalar va metall kationlari bilan hosil qilgan tuzlari hamda amidalari sintez qilinib, ularning fizik-kimyoviy xossalari, organik tuzilishlari va biologik faolligi o'rganilgan. Tadqiqot natijasida yangi birikmalar sintez qilingan hamda ularning antibakterial, antifungal xossalari aniqlanib, qishloq xo'jaligida qo'llanilishi bo'yicha tavsiyalar berilgan. Xususan, sintez qilingan moddalar paxta hosildorligini oshirish va o'simlik kasalliklariga qarshi kurashda samarali ekanligi isbotlangan.
Asosiy mavzular
- Gidroksibenzoy kislotalarining amidalari va tuzlarining sintezi: Ushbu mavzuda gidroksibenzoy kislotalarining glyutsin, alanin, 4-aminobutyric acid kabi aminokislotalar bilan reaksiyasi o'rganilgan. Turli DMFА, atsetonitril va dimetil efir kabi eritmalar yordamida 0-5°C haroratda 78-93% unum bilan amidalarning hosil qilinishi isbotlangan. Shuningdek, natriy, kaliy, kalsiy, temir, nikel, kobalt, rux, xrom kationlari bilan tuzlar 81-97% unum bilan olingan.
- Sintezlangan birikmalarning biologik faolligi: Tadqiqotda sintez qilingan gidroksibenzoy kislotalari amidlarining Staphylococcus aureus, Escherichia coli, Streptococcus faecalis kabi bakteriyalarga nisbatan biologik faolligi aniqlangan. Temir va rux tuzlarining paxta ekinlarida xlorofill miqdorini oshirish, zararkunandalarga qarshi kurashish va hosildorlikni 2.6-3.0 sentner/ga oshirishda samarasi isbotlangan.
- Amidalarning sintezi va texnologiyasi: Gidroksibenzoy kislotalar va aminokislotalar asosida amidalarning sintezi hamda ulardan tuzlar olish usullari ishlab chiqilgan. Ushbu jarayon uchun mexanik aralashtirgichli reaktorlardan foydalanish, harorat va davomiylik kabi omillarning ta'siri o'rganilgan.