Qarshi vohasida Lamiaceae lindl. oilasiga mansub ayrim dorivor o'simliklarning introduksiyasi
Ushbu dissertatsiya avtoreferati Qarshi vohasi sharoitida Lamiaceae Lindl. oilasiga mansub ayrim dorivor oʻsimliklarning introduksiyasi va ularning bioekologik xususiyatlarini oʻrganishga bagʻishlangan. Tadqiqotda ushbu oʻsimliklarni koʻpaytirishning samarali usullari ishlab chiqilgan.
Asosiy mavzular
- Mavzuning dolzarbligi va zarurati: Inson ehtiyoji uchun dorivor oʻsimliklardan oqilona foydalanish va ularning tabiiy zaxiralarini saqlash, tabiat populyatsiyalarini muhofaza qilish, mahalliy florani boyitish muhim ahamiyat kasb etadi. Jahonda dorivor oʻsimlik turlarini oʻrganish, ularni turli iqlim sharoitlariga introduksiya qilish boʻyicha ilmiy izlanishlar olib borilmoqda.
- Muammoning oʻrganilganlik darajasi: Lamiaceae oilasi vakillarining introduksiya sharoitlarida biologiyasi va fitokimyoviy tahliliga qaratilgan tadqiqotlar xorijlik va MDH olimlari tomonidan olib borilgan, ammo Oʻzbekiston hududida bu turdagi tadqiqotlar yetarli emas.
- Tadqiqotning maqsadi va vazifalari: Qarshi vohasiga Lamiaceae oilasiga mansub ayrim dorivor turlarni introduksiya qilish, ularning bioekologik xususiyatlarini aniqlash va koʻpaytirishning samarali usullarini ishlab chiqish. Vazifalarga ontogenez bosqichlarini, morfobiologik xususiyatlarini, gullash biologiyasini oʻrganish, efir moyi tarkibini tahlil qilish kiradi.
- Tadqiqot natijalarining amaliy ahamiyati: Oʻsimliklar urugʻlarining biologiyasi oʻrganilgan, urugʻlar unishi uchun optimal harorat hamda Qarshi vohasi sharoitida urugʻlarning mahsuldorligi va unuvchanlik darajasi oshganligi aniqlangan. Qarshi vohasi sharoitida oʻstirilgan oʻsimliklarda efir moylarning hosil boʻlish darajasi va sifatining yuqoriligi aniqlangan.
- Tadqiqot natijalarining joriy qilinishi: Olingan ilmiy natijalar OʻzR FA Botanika instituti huzuridagi Toshkent Botanika bogʻining “Dorivor oʻsimliklar introduksiyasi” laboratoriyasiga joriy qilingan va Oʻrmon xoʻjaligi davlat qoʻmitasi tomonidan Qashqadaryo viloyati oʻrmon xoʻjaligi faoliyatida foydalanilgan.
- Xulosalar: Qarshi vohasi sharoitida Lamiaceae oilasining ayrim turlari intensiv oʻsib rivojlanishi, ularning fenologik fazalari tabiiy arealiga nisbatan erta kechishi, urugʻ mahsuldorligi va ularning rivojlanish bosqichlari aniqlangan. R. officinalis turi yuqori istiqbolli oʻsimlik sifatida baholangan.