Antropogen landshaftlar shakllanishini tarixiy-genetik davrlashtirish (Surxondaryo havzasi misolida)
Ushbu dissertatsiya avtoreferati Sharof Rashidov nomidagi Samarqand davlat universiteti huzuridagi ilmiy darajalar beruvchi DSc.03/30.12.2021.Gr.02.07 raqamli Ilmiy kengashi tomonidan tayyorlangan. Unda Joʻraqulova Dilbar Xayrullayevna tomonidan “Antropogen landshaftlar shakllanishini tarixiy-genetik davrlashtirish (Surxondaryo havzasi misolida)” mavzusida bajarilgan tadqiqotning ilmiy-nazariy va amaliy natijalari yoritilgan. Tadqiqotning asosiy maqsadi Surxondaryo havzasining antropogen landshaftlarining shakllanishini va ularni tarixiy-genetik tahlil qilish hamda davrlashtirishdan iborat. Unda antropogen omillarning landshaftlarga ta'siri, ularning rivojlanish tarixi va tasniflash tamoyillari, tarixiy-genetik jihatdan davrlashtirish masalalari tadqiq etilgan. Tadqiqot natijasida Surxondaryo havzasining antropogen landshaftlarining shakllanishining oltita davri aniqlangan va ularning kartalari tayyorlangan.
Asosiy mavzular
- Tadqiqotning maqsadi va vazifalari: Surxondaryo havzasining antropogen landshaftlarining shakllanishini va ularni tarixiy-genetik tahlil qilish hamda davrlashtirish. Asosiy omillarni oʻrganish, tipologik jihatdan tadqiq etish, morfologik tuzilishini oʻrganish, tarixiy-genetik qatorini tuzish, tasniflash va prognozlashtirish, ArcGIS dasturida kartalar tayyorlash.
- Tadqiqotning ilmiy yangiligi: Surxondaryo havzasida vujudga kelgan antropogen landshaft komplekslarining shakllanish jarayoni tarixiy-genetik jihatdan asoslanganligi, rivojlanishi tarixi va yoshi aniqlanganligi, tabiiy geografik jarayonlarni aniqlash va prognozlashtirish, landshaft-tipologik va davrlashtirishga oid kartalarining yaratilganligi.
- Tadqiqotning amaliy natijalari: Antropogen landshaftlarning kelib chiqishi, shakllanish va rivojlanish tendensiyasining aniqlanganligi, shakllanishining oltita davrga ajratilganligi, landshaft komplekslarining turli yoshdagi genezisga ega ekanligining asoslanganligi, landshaft-tipologik kartalarining yaratilganligi.
- Tadqiqotning xulosalari: Surxondaryo havzasining antropogen landshaft komplekslarining morfologik tuzilishi va rivojlanish jarayonlari oʻrganilgan va klassifikatsiya qilingan. Ularning shakllanishi tarixiy-genetik jihatdan davrlashtirilgan. Kelajakdagi oʻzgarishlar prognoz qilingan.