Talabalardagi psixologik stress holatini о‘zgarish dinamikasi
Ushbu avtoreferat talabalardagi psixologik stress holatini oʻzgarish dinamikasini tadqiq etadi. Tadqiqot stressning yuzaga kelish omillari, uning talabalar psixikasiga ta'siri, stressga qarshi kurashish usullari, shuningdek, stressni boshqarish va unga moslashish strategiyalarini o'rganadi. Tadqiqot natijalari shuni ko'rsatdiki, talabalarning stressga moyilligi kursdan kursga o'zgarib boradi va bu holat o'quv jarayoni, shaxsiy hayot va kelajak haqidagi tashvishlar bilan bog'liq. Psixokorreksiya jarayoni natijasida talabalarning stressga chidamliligi oshib, salbiy hissiyotlar va faollik darajasi me'yorlashdi. Tadqiqotda talabalar uchun stressdan xalos bo'lish bo'yicha amaliy tavsiyalar ham ishlab chiqilgan.
Asosiy mavzular
- Dissertatsiya mavzusining dolzarbligi va zarurati: Jahonda stress holati tufayli inson psixikasida zoʻriqishlarning yuzaga kelishi va uning salomatlikka salbiy ta'sir ko'rsatishi, ayniqsa talabalarning ta'lim olishida stressga qarshi kurashish xulqini shakllantirish kunning dolzarb muammosi ekanligi ta'kidlanadi. Jahon ta'lim muassasalari va ilmiy markazlarida talabalardagi psixologik stress holatini oʻzgarish dinamikasini tadqiq etishga qaratilgan ilmiy tadqiqotlar olib borilayotgani aytiladi.
- Muammoning oʻrganilganlik darajasi: Respublikamiz psixolog olimlaridan D.Abdumadjidova, R.Abdurasulov va boshqalar tomonidan stressga barqarorlikni ta'minlash, stresslarni boshqarish kompetensiyasini shakllantirish kabi mavzularda tadqiqotlar olib borilganligi qayd etiladi. Xorij olimlaridan A.Adler, A.Bandura va boshqalar tomonidan stress holatining yuzaga kelishi sabablari va mexanizmlari boʻyicha tadqiqot ishlari olib borishgan.
- Tadqiqotning maqsadi va vazifalari: Tadqiqotning maqsadi talabalar oʻquv faoliyatida psixologik stress holati paydo boʻlishi omillarini va stress holatining oʻzgarish dinamikasini aniqlash boʻyicha zarur amaliy tavsiyalar ishlab chiqishdan iborat. Vazifalariga esa talabalardagi psixologik stress holatini oʻzgarish dinamikasi va stressga barqarorlikning shakllanishini aniqlash, talaba shaxsiga omillarning ta'siri natijasida stressga bardoshlilikni shakllanishini asoslash kabilar kiradi.
- Tadqiqotning ilmiy yangiligi: Talabalardagi psixologik stress holatini oʻzgarish dinamikasi yangi muhitga moslashish, katta oʻquv yuklamasi, imtihon oldi xavotir va guruhdagi nizolarning yuqori darajada ta'sir etishi tufayli stressga barqarorlikning shakllanganlik darajasiga bog'liq ekanligi dalillangan. Talaba shaxsiga oʻquv faoliyatidagi kognitiv, ijtimoiy omillar ta'siri natijasida faollik, hissiy komfortlik, pozitiv kayfiyat, qat'iyatlilik va muloqotchanlik xususiyatlarini kasbiy sifatlarga integral tarzda psixoemotsional sohada namoyon boʻlishi holatini kuchayishi tufayli stressga bardoshlilikni yoshga bogʻliq ravishda shakllanishi asoslangan.
- Tadqiqotning amaliy natijalari: Talabalar o'quv faoliyatiga xos stress omillarini aniqlash uchun anketa so'rovnomasi ishlab chiqilgan. Talabalardagi psixologik stress holatini oʻzgarish dinamikasini asoslash maqsadida korreksiya amaliyotining bosqichlari ishlab chiqilgan va amaliyotga kiritilgan. Shuningdek, talabalarning oʻquv faoliyatida stressga barqarorlikni ta'minlashda ijtimoiy-psixologik trening dasturi yaratilgan va «Konsultativ psixologiya va psixokorreksiya» darsligi mazmunida oʻz aksini topgan.
- Psixokorreksiya natijalari va tavsiyalar: Psixokorreksiya natijasida talabalarda stress omillarning pasayishiga erishilgan. Jumladan, hissiyot, faollik, kayfiyat shkalalari boʻyicha, stress koping-strategiyalari korreksiya boʻyicha, muammodan qochish strategiyasi boʻyicha omillar ta'sirini kamaytirish va stressga barqarorligini oshirishga qaratilgan toʻrt bosqichli psixokorreksiya amaliyotini qoʻllash zarurati isbotlangan. Tadqiqot natijalari yuzasidan talabalar uchun psixologik maslahatlar tashkil etish, jismoniy mashqlar, meditatsiya, vizuallashtirish va psixologik treninglarni qoʻllash boʻyicha tavsiyalar berilgan.