Payvand konstruksiyalarni loyihalash

Ushbu o‘quv-uslubiy majmua «Payvand konstruksiyalarini loyihalash» fanidan amaliy mashg’ulotlarni bajarish bo’yicha uslubiy ko’rsatma bo‘lib, 5320300 –Texnologik mashinalar va jihozlar ta’lim yo’nalishi uchun mo’ljallangan. Majmua talabalarga payvand konstruksiyalarini loyihalash jarayonida qo‘llaniladigan nazariy bilimlarni va ularni amaliy qo‘llash ko‘nikmalarini shakllantirishga qaratilgan.

Asosiy mavzular

• Payvand konstruktsiyalarning umumiy tushunchalari.: Payvand konstruktsiyalarining asosiy turlari va ularning mustahkamlikka hisoblash, payvandlash jarayonida yuzaga keladigan kuchlanishlar va deformatsiyalar, ularni aniqlash va bartaraf etish, turli payvand konstruksiyalarini hisoblash va loyihalash yo’llari o’rgatiladi.
• Payvand choklar tasnifi.: Material haqida tushuncha, metallarni payvandlashning jadal rivojlanishi va uning afzalliklari. Payvandlash elektrodlari. Payvand choklar tasnifi.
• Payvand birikmalarini ishlab chiqarish uchun qo‘llaniladigan materiallar.: Metall va qotishmalarning mexanik xossalari. Mashina va asbobsizlik konstruksiyalarida kullaniladigan uglerodli, kam legirlangan va yukori legirlangan pulatlar, rangli metallar (alyumin va titan hamda ularning qotishmalari). Sortament. Prokat qilingan, shtamplangan va boshqa shakllarining turlari.
• Payvand birikma va choklar.: Payvand birikmalar va payvand choklarning asosiy turlari. Payvand birikmalarni chizmalarda belgilanishi. Ruxsat etilgan kuchlanishlar va xolat chegarasi buyicha payvand birikmalarni hisoblash printsipi.
• Payvand konstruktsiyalarni loyihalash asoslari.: Loyihalash me’yorlari. Tiplashtirish, standartlash va bir xil modul sistemasi. Konstruksiyalarga qo‘yiladigan asosiy talablar.
• Metallarning payvandlanuvchanligi va payvand birikmalarning xossalari.: Payvandlanuvchanlik tushunchasi va ko‘rsatkichlari. Metallni payvandlashda oksidlanuvchanligi. Metallni payvandlashda g’ovak va qo‘shilmalarning hosil bo‘lishi. Metallni payvandlashda issiqlik ta’siriga sezgirligi.
• Payvandlashda deformatsiyalar, kuchlanishlar va kuchishlar.: Deformatsiyalar, kuchlanishlar va kuchishlar xakida umumiy ma’lumotlar. Payvandlash kuchlanish va deformatsiyalar va deformatsiyalar xosil bulish mexanizmi. Payvand birikmalar zonasida deformatsiya va kuchishlar. Uchma-uch va tavrli birikmalarni payvandlashdagi deformatsiya va kuchlanish.
• Payvandlashda deformatsiya va koldik kuchlanishlarni kamaytirish usullari.: Konstruktsiyalarni ishlab chikarish texnologiyasi va ularning ishlash moyilligiga payvandlash kuchlanishi va deformatsiyasining ta’siri.
• Kuchlanish kontsentratsiyasi.: Payvand birikmalardagi kuchlanish kontsentratsiyalari xakida umumiy ma’lumot. Eritib payvandlash bilan xosil bulgan birikmalarda kuchlanish kontsentratsiyasi. Kontaktli payvandlash bilan xosil bulgan birikmalarda kuchlanish kontsentratsiyasi.
• Payvand birikmalarni texnologik mustahkamligi.: Payvand birikmalarni payvandlashda xosil buladigan issik va sovuk darzlar xamda ularning xosil bulish sabablari. Issik darzlar xosil bulishidagi MXO (mo’rtlik harorat oraligi). Texnologik mustaxkamlikni oshirish yullari.
• Payvand birikmalarni toliqishga qarshiligi.: Uzgaruvchan (tsiklik) kuchlanishlarda asosiy metallni mustaxkamligi. Yoyli payvandlash bilan bajarilgan payvand birikmalarni toliqishga karshiligi. Kontaktli payvandlash bilan bajarilgan payvand birikmalar tolikishga karshiligi. Tolikish mustaxkamligini oshirish yullari.
• Payvand birikmalarni metallografik tekshirish.: Pаyvаnd birikmаlаrni mеtаllоgrаfik tеkshirish. Mахsus sinаshlаr . Payvand kоnstruksiyalаrgа qo’yilаdigаn tаlаblаr.
• Payvand birikma xususiyatlariga yukori va past xaroratlarning ta’siri.: Payvand birikma xususiyatlariga past xaroratlarning ta’siri. Payvand birikma xususiyatlariga yukori xaroratlarning ta’siri.
• Metallardagi emirilish.: Metallar korroziyasi to`g`risida umumiy tushunchalar. Korroziyaning asosiy turlari. Metallar korroziyasini oldini olish turlari.
• Payvand konstruktsiyalarni sifat nazorati.: Nazorat qilish uslublari. Tехnik nаzоrаtni аsоsiy vаzifаlаri. Tехnik nаzоrаt bo’limi (TNB) funksiyasi. Tехnik nаzоrаt bo’limi tuzilishi.
• Texnik nazoratni asosiy turlari.: Tехnik nаzоrаtni аsоsiy turlаri. Tехnik nаzоrаtni vа оb’еktlаri. Sinоv lаbоrаtоriyasini tаshkil qilish.
• Payvandlash ishlarini mexanizasiyalashtirish.: Pаyvаnd kоnstruksiyalаr tаyyorlаsh tехnоlоgik jаrаyoni. Pаyvаndlаshni nоrmаlаsh. Yig’ish ishlаri vа ulаrni mехаnizаsiyalаshtirish. Mехаnizаsiyalаshtirilgаn vа аvtоmаtlаshtirilgаn liniyalаr.
• Payvand balkalar.: Balkalar haqida tushunchalar, ularning tasnifi va talablari. Kesim turlari. Plastik deformatsiyalarni xisobga olgan xolda balkalarning xisoboti. Umumiy va maxaliy turgunlik. Krvurga kattikligi. Balkalarni burilishga ishlashi. Balkalarning payvand birikmalari. Balkalarning uchma-uchligi.
• Payvand ustunlari.: Ustunlar xakida tushunchalar, ularning tasnifi va talablari. Kesim turlari. Ustunlarning turgunligi va mustaxkamligi. Tutashtiruvchi elementlar (panjaralar). Ustunlarning uchma-uchligi.
• Payvand fermalari.: Fermalar xakida tushunchalar, ularning tasnifi. Fermalar elementlari. Ferma uzaklaridagi kuchlanishlarni aniklash. Fermalarning siljishi (egilishi). Kavsharlangan fermalar.
• Payvand listli konstruktsiyalar.: Payvand listli konstruktsiyalar xakida tushunchalar, ularning tasnifi. Industrial tayyorlash afzalliklari. Rezervuar turlari.
• Bosim ostida bo’lgan konstruktsiyalar.: TSisternalar. Yupka devorli sigimlar. Yukori bosimli sigimlar. Kuvurlar. Loyihalash printsiplari.
• Quvurlar va quvur o‘tkazgichlar.: Quvur o‘tkazgichlar vazifasi va tasnifi. Quvurlar va quvur o‘tkazgichlar. Qozonlar barabanlari.
• Mashinalarning payvand detallari.: Umumiy ma’lumotlar. Mashinalarning payvand detallari loyihalash asosiy printsiplari va kullanish samaradorligi. Prokatlardan konstruktsiyalar. Payvand ramalar va staninalar. Reduktor korpuslari, tishli gildiraklar va shkivlarning konstruktsiyasi va payvand mustaxkamligi xisoboti. Avtomobillarning payvand detallari.