"Til bilimi tiykarları" sabaqlıq
Ushbu kitob tilshunoslikning fonetika, leksikologiya, grammatika, tarixiy tilshunoslik va tipologiya kabi muhim tarmoqlarini o'z ichiga oladi. Unda Abatbay Davletovning qoraqalpoq filologiyasi talabalari uchun mo'ljallangan darsligi asosida tayyorlangan materiallar tahlil qilingan. Kitobda tilning paydo bo'lishi, rivojlanishi, tabiatshunoslik, ijtimoiy fanlar bilan aloqasi, uning tarkibiy qismlari (fonetika, leksikologiya, grammatika, tarixiy tilshunoslik va tipologiya) hamda bu fanlarning o'zaro bog'liqligi batafsil yoritilgan. Shuningdek, tilning mavjud bo'lishi va rivojlanishiga ta'sir etuvchi omillar, jumladan, ijtimoiy va tarixiy taraqqiyot, tilning klassifikatsiyasi, turli tillarning o'ziga xos xususiyatlari atroflicha o'rganilgan. Kitobning asosiy maqsadi talabalarga tilshunoslikning nazariy asoslarini chuqur tushuntirish va ularning ilmiy dunyoqarashini kengaytirishdir.
Asosiy mavzular
- KIRISIW: Til bilimi va uning tarmoqlari, tilning o'rni va boshqa fanlar bilan aloqasi, tilning ta'rifi va miqdori, tilning qator qurallari, tilning ijtimoiy holat sifatida, til va so'z, til va tafakkur, tilning tuzilishi va sistemaliligi hamda tilning turlari haqidagi ma'lumotlarni o'z ichiga oladi.
- FONETIKA HÁM FONOLOGIYA: Fonetikaning izlanish obyekti va ahamiyati, fonetikaning boshqa fanlar bilan aloqasi, fonetikaning tarmoqlari va izlanish metodlari, fonetikaning fizikal, fiziologik va lingvistik aspektlari, ularning klassifikatsiyasi, fonetik qoidalar, transkripciya va transliteraciya kabi mavzularni o'z ichiga oladi.
- GRAMMATIKA: Grammatikaning izlanish obyekti va tarmoqlari, morfema, tup va qoshimcha, gap va uning tuzilishi, so'zning mazmuniy va grammatik jihatdan farqlanishi, fe'lning turlari, ravish, son, olmosh hamda gap a'zolari kabi mavzularni o'z ichiga oladi.
- TILLERDIŃ TARIYXIY RAWAJLANIWI: Tilning paydo bo'lishi haqidagi turli nazariyalar, tilning qoliplanishi va rivojlanishi, tillarning materialli o'xshashligi va qarindoshligi, tillarning klassifikatsiyasi, geneologik va tipologik tasnifi kabi mavzularni yoritadi.