"Ximiya" 8-klass

Ushbu darslik Kimyo fanini chuqurroq o'rganish istagida bo'lgan 8-sinf o'quvchilari uchun mo'ljallangan. Unda umumiy kimyo kursining asosiy mavzulari, jumladan, atom tuzilishi, elementlar davriy sistemasi, kimyoviy bog'lanishlar, oksidlanish-qaytarilish reaksiyalari, elektrolitik dissotsiatsiya, kislotalar, ishqorlar, tuzlar, galogenlar, azot, fosfor, kislorod guruhlari, mineral o'g'itlar hamda ularning ahamiyati kabi mavzular batafsil yoritilgan. Har bir bo'lim oxirida o'quvchilarning bilimini mustahkamlash uchun savol va topshiriqlar hamda laboratoriya mashg'ulotlari keltirilgan. Darslik o'zbek tilida yozilgan bo'lib, o'quvchilar uchun tushunarli va o'zlashtirishga qulay tarzda tuzilgan.

Asosiy mavzular

7-klass kimyo kursi'nı'n' tiykarg'i' tu'sinikleri'n ta'kirarlaw: Ushbu mavzu o'quvchilarga 7-sinfda o'tilgan asosiy kimyoviy tushunchalar, qonuniyatlar va nazariyalarni takrorlashga yordam beradi. Atomning tuzilishi, elementlarning ximiyaviy belgisi, nisbiy atom massasi, molyar massa, Avogadro soni kabi muhim tushunchalar qayta ko'rib chiqiladi. Shuningdek, elementlarning valentligi va kimyoviy formulalarni tuzish qoidalari ham yoritiladi.
Periodli'q NI'ZAM HA'M ELEMENTLER PERIODLI'Q KESTESI. ATOM DU'ZI'LI'SI: Ushbu II bobda D.I. Mendeleyevning davriy qonuni, elementlarning davriy sistemasining tuzilishi, atom yadrosining tuzilishi, proton, neytron, elektronlarning roli, energetik pog'onalarning elektron bilan to'lishi, orbitallarning shakllari va elementlarning davriy sistemaning qismlarga (s-, p-, d-, f-elementlar) ajralishi kabi muhim tushunchalar o'rganiladi. Shuningdek, atom massasi va tartib raqami orasidagi bog'liqlik hamda elementlarning ximiyaviy xususiyatlarining davriy o'zgarishi tahlil qilinadi.
XIMIYALI’Q BAYLANI’SLAR: Ushbu III bobda kimyoviy bog'lanishlarning turlari, jumladan, kovalent bog'lanish (ionli, polyarli va polyarsiz), donor-akseptor mexanizmi, metall bog'lanish hamda kristall panjeralarning tuzilishi kabi mavzular o'rganiladi. Ionli, kovalent va metall bog'lanishlarning hosil bo'lish mexanizmlari va ularning ximiyaviy xususiyatlari tahlil qilinadi.
ELEKTROLITLIK DISSOCACIYA TEORIYASI': Ushbu IV bobda elektrolitlar va elektrolit bo'lmagan moddalar tushunchalari, ularning elektr tokini o'tkazish qobiliyati o'rganiladi. Elektrolitik dissotsiatsiya nazariyasi, ya'ni elektrolitlarning suvda yoki eritmada ionlarga ajralishi hamda kislotalar, ishqorlar va tuzlarning dissotsiatsiyalanishi batafsil tushuntiriladi. Shuningdek, kuchli va kuchsiz elektrolitlarning dissotsiatsiyalanish darajasi va bunga ta'sir etuvchi omillar ham ko'rib chiqiladi.
METALL YEMESLER: Ushbu V bobda metallmaslar, ya'ni ularning davriy sistemadagi o'rni, atom tuzilishi va umumiy xususiyatlari o'rganiladi. Metallmaslarning fizikaviy va kimyoviy xususiyatlari, ularning birikmalari, jumladan, galogenlar, azot, fosfor, kislorod guruhlari, vodorodli birikmalari va oksidlarining ximiyaviy xususiyatlari tahlil qilinadi.
GALOGENLER: Ushbu VI bob galogenlar guruhiga oid elementlarni, ya'ni ftor, xlor, brom, yodning davriy sistemadagi o'rni, atom tuzilishi va umumiy xususiyatlarini o'rganishga bag'ishlangan. Galogenlarning birikmalari, ularning olinish usullari, fizikaviy va kimyoviy xususiyatlari, jumladan, oksidlanish-qaytarilish reaksiyalari, tuzlarning gidrolizi va ularning tabiatga ta'sir etishi ham batafsil yoritilgan.
ALTI’NSHI’ GRUPPA BAS GRUPPASI’ ELEMENTLERINE ULUWMA SI’PATLAMA: Ushbu VII bobda oltinchi guruh bosh gruppasi elementlari, ya'ni kislorod, oltingugurt, selen, tellur, poloniy va ularning tabiatda uchrashi, atom tuzilishi, fizikaviy va kimyoviy xususiyatlari, birikmalari hamda sanoatda ulardan foydalanish kabi mavzular o'rganiladi. Kislorod, oltingugurt, selen, tellurning turlicha oksidlari va ularning olinish usullari batafsil tushuntirilgan.
AZOT GRUPPASI’: Ushbu VIII bob azot guruhiga oid elementlar, ya'ni azot, fosfor, mishyak, surma, vismut elementlarining davriy sistemadagi o'rni, atom tuzilishi va umumiy xususiyatlari o'rganiladi. Azot va uning birikmalari, jumladan, ammiak, azot oksidlari, nitrat kislota hamda ularning sanoatdagi ahamiyati batafsil tahlil qilinadi. Shuningdek, fosfor va uning kislorodli birikmalari, tabiatda uchrashi va ahamiyati ham yoritilgan.