"Человек и его здоровье" 8-класс

Ushbu darslik 8-sinf o'quvchilari uchun mo'ljallangan bo'lib, inson tanasining tuzilishi, uning sog'lig'ini saqlash va sog'lom hayot kechirish yo'llari haqida ma'lumot beradi. Unda inson organizmining umumiy tuzilishi, tayanch-harakat, qon aylanish, nafas olish, ovqat hazm qilish, ayirish, asab, ko'rish, eshitish, ta'm bilish, teri, modda almashinuvi, immunitet, reproduktiv tizimlar hamda ularning kasalliklari haqida batafsil ma'lumot berilgan.

Asosiy mavzular

Inson va uning salomatligi: Ushbu bo'limda inson organizmining umumiy tuzilishi, hujayralar, to'qimalar, organlar va organlar tizimi haqida ma'lumot beriladi. Shuningdek, tashqi muhitning organizmga ta'siri va uni himoya qilish yo'llari tushuntiriladi.
Tayanch-harakat tizimi: Bu bo'limda inson skeleti, suyaklarining tuzilishi va turlari, muskullarning tuzilishi va vazifalari, umurtqa pog'onasi, ko'krak qafasi, qo'l va oyoq suyaklari, bo'g'imlar va ularning tuzilishi hamda funksiyalari, tana holati va uning ahamiyati, tekis oyoq (ploskostopiya) va uning oldini olish yo'llari haqida ma'lumot berilgan.
Qon va ichki muhit: Ushbu bo'limda inson organizmining ichki muhiti, qonning tarkibi va vazifalari, qonning fizik-kimyoviy xossalari, qon guruhlari, immunitet, infektsion kasalliklar, mikroblar va viruslar, shuningdek, ularga qarshi kurashish usullari haqida ma'lumot berilgan.
Qon aylanish tizimi: Bu qismda yurak, qon tomirlari (arteriyalar, venalar, kapillyarlar), qon aylanish doirasi (katta va kichik), qon bosimi va puls, yurakning ishlashi va uning avtomatizmi, tashqi muhit omillarining yurak faoliyatiga ta'siri haqida so'z boradi.
Nafas olish tizimi: Ushbu bo'limda nafas olishning ahamiyati, nafas olish organlarining tuzilishi (burun bo'shlig'i, halqum, hiqildoq, traxeya, bronxlar, o'pka), ovoz apparati, gaz almashinuvi va uning ahamiyati, sun'iy nafas berish usullari haqida ma'lumot berilgan.
Ovqat hazm qilish tizimi: Bu bo'limda ovqat hazm qilishning ahamiyati, ovqat hazm qilish organlarining tuzilishi va funksiyalari (og'iz bo'shlig'i, tishlar, til, so'lak bezlari, halqum, milk, oshqozon, ingichka va yo'g'on ichaklar, jigar, me'da osti bezi), ovqat hazm qilishning nerv va gumoral regulyatsiyasi, ovqat hazm qilish gigiyenasi va kasalliklari haqida batafsil ma'lumotlar keltirilgan.
Modda almashinuvi va energiya: Ushbu bo'limda modda almashinuvi va energiyaning umumiy tushunchasi, assimilyatsiya va dissimilyatsiya jarayonlari, oqsillar, yog'lar, uglevodlar, suv va mineral tuzlar almashinuvi, vitaminlar va ularning ahamiyati, organizmdagi energiya sarfi va ratsional ovqatlanishning prinsplari haqida ma'lumot berilgan.
Aьzo ti qism alari tizimi: Ushbu bo'limda ajratish tizimining ahamiyati, ajratish organlarining tuzilishi va funksiyalari (buyraklar, siydik yo'llari, siydik pufagi, siydik chiqarish kanali), siydik hosil bo'lishi va uning regulyatsiyasi, buyrak kasalliklari va ularning oldini olish haqida so'z boradi.
Teri: Bu bo'limda terining tuzilishi va funksiyalari (epidermis, dermis, gipoderma), terining himoya, sezgi, ajratish va nafas olish funksiyalari, organizmning haroratini me'yorda saqlashda terining roli, badanni chiniqtirish va teri gigiyenasi, teri shikastlanishlarida birinchi yordam haqida ma'lumot berilgan.
Ichki sekretsiya bezlari: Ushbu bo'limda tashqi, ichki va aralash sekretsiya bezlarining umumiy tushunchasi, ularning funktsiyalari va ahamiyati, gipofiz, epifiz, qalqonsimon bez, buyroq usti bezlari, me'da osti bezi va jinsiy bezlar, ularning gormonlari va ularning organizmga ta'siri, shuningdek, ularning kasalliklari haqida ma'lumot berilgan.
Nerv tizimi: Bu qismda nerv tizimining ahamiyati va tuzilishi, markaziy va periferik nerv tizimi, bosh miya va uning bo'limlari (uzaygan miya, Varoliy ko'prigi, o'rta miya, oraliq miya, kichi miya), miya po'stlog'i va uning funksiyalari, nerv markazlari, spinal va bosh miya reflekislari, reflekstor g'al'asi, nerv tizimi kasalliklari haqida ma'lumot berilgan.
Oliy nerv faoliyati: Ushbu bo'limda oliy nerv faoliyati tushunchasi, jismoniy va jismoniy bo'lmagan refleklar, ularning turlari va ahamiyati, shuningdek, oliy nerv faoliyatining turlari (xolerik, sangvinik, flegmatik, melanolik) hamda ularning xususiyatlari haqida so'z boradi.
Nutq va tafakkur: Bu qismda nutq va tafakkurning inson hayotidagi ahamiyati, birinchi va ikkinchi signal tizimlari, hissiyotlar, xotira, uyqu va uning ahamiyati, shuningdek, uyquning turlari va buzilishi, nerv tizimi gigiyenasi, undagi buzilishlar (nevrlar, spirtli ichimliklar, giyohvandlik) va ularning oldini olish yo'llari haqida ma'lumot berilgan.
Sezgi organlari: Ushbu bo'limda ko'rish, eshitish, muvozanat, harakat, terining sezgirligi, hidlash va ta'm bilish organlarining tuzilishi, funksiyalari va ahamiyati, hamda ularning gigiyenasi haqida ma'lumot berilgan.
Ko'payish va rivojlanish: Bu qismda ko'payishning ahamiyati, jinsiy a'zolarning tuzilishi (erkak va ayol jinsiy a'zolari), urug'lanish va homilaning rivojlanishi, bola tug'ilgandan keyingi davrlarda o'sish va rivojlanish, shuningdek, bolalarni parvarishlashning umumiy gigiyenik qoidalari haqida ma'lumot berilgan.