Sayyid Sharif Jurjoniyning Temuriylar davri Qur’on ilmlari rivojiga qo‘shgan hissasi
Ushbu dissertatsiya Sayyid Sharif Jurjoniyning Temuriylar davri Qur’on ilmlari rivojiga qoʻshgan hissasini tadqiq etishga bag'ishlangan. Tadqiqotda olimning hayoti, ilmiy merosi, Qur'on ilmlariga oid asarlari va ularning ilmiy-metodologik yondashuvlari tahlil qilingan. Tadqiqot davomida Jurjoniyning Qur'on ilmlariga oid oltita asari, jumladan, 'Hoshiya ala al-Kashshof', 'at-Ta'rifot' va 'Tarjumon al-Qur'on' kabi asarlarining mazmun-mohiyati, uslubi va ahamiyati o'rganilgan. Tadqiqot natijalari asosida Jurjoniyning ilmiy merosining o'rganilish holati, Zamonaviy tadqiqotlarda uning o'rni hamda kelajakdagi tadqiqotlar uchun taklif va tavsiyalar berilgan.
Asosiy mavzular
- Tadqiqot mavzusining dolzarbligi va zarurati: Jahon tarixida ulum al-Qur'on (علوم القرآن) sohasiga doir ilmlarning Qur'oni karimni toʻgʻri tushunish va talqin qilishdagi oʻrni alohida ahamiyat kasb etadi. Temuriylar davrida faoliyat olib borgan olimlar tafsir, qiroat, tajvidga oid asarlari bilan Qur'on ilmlari rivojiga oʻziga xos hissa qoʻshganlar. Sayyid Sharif Jurjoniy ushbu davr olimlari orasida islom ilmlarining barcha sohalarida mo'tabar manbalar yaratgani bilan ajralib turadi.
- Sayyid Sharif Jurjoniyning ilmiy merosi va asarlari: Jurjoniyning Qur'on ilmlariga oid yetti asari aniqlangan, jumladan, 'Hoshiya ala al-Kashshof', 'Tafsir az-zahrovayn', 'Tarjumon al-Qur'on', 'at-Ta'rifot' kabi asarlari o'rganilgan. Olimning ilmiy merosi Sharq va G'arbda tadqiq etilgan bo'lib, oʻzbek tilida ham uning hayoti va ijodiga oid tadqiqotlar mavjud.
- Tadqiqotning ilmiy va amaliy ahamiyati: Tadqiqotning ilmiy ahamiyati Sayyid Sharif Jurjoniyning Movarounnahr, xususan, Temuriylar davri Qur'on ilmlari rivoji tarixida tutgan o'rnini aniqlash orqali to'plangan tarixiy, ijtimoiy, bio-bibliografik ma'lumotlarning oʻzbek davlatchiligi asosi boʻlgan Temuriylar davlati ilmiy muhiti haqidagi nazariy bilimlarni boyitishda namoyon bo'ladi. Tadqiqot natijalarining amaliy ahamiyati oliy va oʻrta maxsus oʻquv yurtlarida 'Islomshunoslik', 'Qur'onshunoslik', 'Manbashunoslik', 'Tafsir matnlari' kabi fanlar mazmunini boyitishga hamda ta'lim jarayonini takomillashtirishga xizmat qiladi.