Tojik-fors izohli lug‘atlarida so‘zlarni izohlashning o‘ziga xos xususiyatlari (“Burhoni qote’” materiallari asosida)
Ushbu dissertatsiya tadqiqoti fors-tojik izohli lug'atlarida so'zlarni izohlashning o'ziga xos xususiyatlarini 'Burhoni qote' materiallari asosida o'rganadi. Tadqiqotda fors-tojik leksikografiyasi tarixi, uning vujudga kelish tamoyillari, uslublari, hindiston lug'atnavislik maktabi, 'Burhoni qote' lug'ati muallifining lug'at moddalari va so'zlarni tasnif qilish usullari tahlil qilingan. Shuningdek, lug'atning ilmiy-nazariy va amaliy ahamiyati, undagi leksik birliklarning tadqiqi, uslubiy xususiyatlari, frazeologik va etimologik jihatlari ham o'rganilgan. Dissertatsiyada ilmiy yangiliklar va tadqiqotning amaliy natijalari bayon etilgan.
Asosiy mavzular
- Kirish: Dissertatsiya mavzusining dolzarbligi va zarurati, maqsad va vazifalari, obyekti va predmeti, ilmiy yangiligi, amaliy natijalari, ahamiyati, tadqiqotning ilmiy-nazariy va amaliy ahamiyati, tashkil etilganligi, nashr etilgan ishlar va dissertatsiya tuzilishi boʻyicha ma'lumotlar keltirilgan.
- Fors-tojik leksikografiyasi evolyutsiyasi va taraqqiyot bosqichlari: Ushbu bob fors-tojik leksikografiyasining ijtimoiy-tarixiy va ilmiy asoslari, rivojlanish tendensiyalari, 'Burhoni qote' lug'ati yaratilishigacha boʻlgan davrlarda tuzilgan izohli va tafsiriy lug'atlar, ularning tarkibi va manbalari tahlil qilingan. Hindistonda fors-tojik lug'atnavislik tarixi uch asosiy davrga bo'lingan va bu davrlarda yaratilgan lug'atlarning xususiyatlari o'rganilgan.
- 'Burhoni qote'da so'zlar izohi va sharhlash usullari: Ikkinchi bobda 'Burhoni qote' lug'atidagi leksik birliklarning ilmiy tavsifi, so'zlarni izohlash usullari, semantik va leksik xususiyatlari, frazeologik birliklar va ularning izohlash usullari, shuningdek, lug'atdagi qisqartirilgan va murakkab so'zlar, omonimlar, antonimlar, sinonimlar va ularning leksik ma'nolari tadqiq etilgan.
- 'Burhoni qote'da so'zlarning tuzilishi va lingvistik munosabatlar muammosi: Uchinchi bobda lug'atda yasama va murakkab so'zlar tuzilishi, fors-tojikcha so'z turlari, iqtibosiy so'zlar va 'Zandu Pozand' lug'ati, frazeologik iboralar va ularning talqin qilinishi masalalari o'rganilgan. Shuningdek, 'Burhoni qote'ning leksik-grammatik, semantik va qomusiy talqin usullari ham tahlil qilingan.
- Xulosa: Tadqiqotda mavzu boʻyicha qilingan mushohadalar, sharhlar va ilmiy kuzatishlar umumlashtirilib, fors-tojik leksikografiyasi va leksikografiyasi rivojlanishining omillari, 'Burhoni qote' lug'atining oʻzbek tilshunosligi tarixida oʻrni, ilmiy-nazariy va amaliy ahamiyati, lug'atdan foydalanish usullari haqida xulosalar chiqarilgan.