Xorazm viloyati ninachilari (Insecta: Odonata) faunasi va ekologiyasi
Ushbu dissertatsiya Xorazm viloyatidagi ninachilar (Insecta: Odonata) faunasi va ekologiyasini oʻrganishga bag'ishlangan. Tadqiqotda viloyatning ninachilar tur tarkibi, biotopik va zoogeografik tarqalishi, ekologik xususiyatlari, shuningdek, ularni muhofaza qilish choralari aniqlangan. Tadqiqot natijasida 22 turdagi ninachilar aniqlanib, ularning morfologik, molekulyar-genetik va ekologik xususiyatlari oʻrganilgan. Shuningdek, mintaqadagi ninachilar populyatsiyalarining holati tahlil qilingan va himoyaga muhtoj turlarni aniqlash boʻyicha tavsiyalar ishlab chiqilgan.
Asosiy mavzular
- Xorazm viloyati ninachilari faunasi: Xorazm viloyatida aniqlangan 22 turdagi ninachilarning taksonomik tarkibi, oilalar, kenja oilalar, avlodlar va turlar boʻyicha tasnifi berilgan. Mamlakatimizda ilk bor Orthetrum coerulescens turi aniqlangan. Shuningdek, Sympecma turkumining ikki turi molekulyar-genetik usullar yordamida aniqlangan.
- Ninachilarning biotopik va zoogeografik tarqalishi: Tadqiqot natijalariga koʻra, Xorazm viloyatida aniqlangan ninachilarning turli biotoplardagi tarqalishi va geografik kenglik va uzunlik boʻyicha taqsimlanishi tahlil qilingan. Ninachilar geografik kenglik boʻyicha 4 ta guruhga (Boreal, Subboreal, Moʻtadil, Koʻp mintaqali migrant), geografik uzunlik boʻyicha esa 15 ta zoogeografik kompleksga ajratilgan.
- Ninachilarning ekologik xususiyatlari: Ninachilarning mavsumiy faolligi, dominantlik koʻrsatkichlari, bioekologik xususiyatlari va biosenotik aloqalari oʻrganilgan. Turli biotoplardagi lichinkalarning tarqalishi asosida 3 ta morfoekologik guruhga (limnofil, reofil, evritop) ajratilgan.
- Ninachilarni muhofaza qilish: Xorazm viloyatida kam uchraydigan va himoyaga muhtoj 3 ta ninachi turi aniqlanib, ularni Qizil kitobga kiritish boʻyicha tavsiyalar ishlab chiqilgan. Tadqiqot natijalari asosida hududdagi biologik xilma-xillikni saqlash va monitoring qilish boʻyicha takliflar berilgan.