O‘zbekiston sharoitida yaratilgan biomahsulotlar tarkibida toksinlarni yuqori samarali suyuqlik xromatografiyasi metodlarida aniqlash

Ushbu dissertatsiya O'zbekiston sharoitida ishlab chiqarilgan biomahsulotlar tarkibidagi toksinlarni aniqlash uchun yuqori samarali suyuqlik xromatografiyasi (YSSX) usulidan foydalangan holda samarali metodlarni tanlash va yaratishga bag'ishlangan. Tadqiqotda turli oziq-ovqat mahsulotlaridan, jumladan quruq mevalar va donli ekinlardan mikotoksinlarni (aflatoksinlar, zearalenon, oxratoksin A, dezoksinivalenol) ajratish, tozalash va aniqlashning yangi usullari ishlab chiqilgan. Tadqiqot natijalari O'zbekiston Respublikasi Oliy ta'lim, fan va innovatsiyalar vazirligi huzuridagi Oliy attestatsiya komissiyasida B2024.2.PhD/B1149 raqam bilan roʻyxatga olingan. Ishda mikotoksinlarni aniqlashning zamonaviy metodlari, xususan, QuEChERS va dispersiv suyuqlik-suyuqlik mikroekstraksiyasi usullaridan foydalanilgan. Tadqiqotning asosiy maqsadlaridan biri O'zbekiston iqlim sharoitiga mos keladigan, ham iqtisodiy, ham ekologik xavfsiz biomahsulotlar ishlab chiqarishni ta'minlashdir.

Asosiy mavzular

• Oʻzbekiston sharoitida yaratilgan biomahsulotlar tarkibidagi toksinlarni aniqlash: Ushbu mavzu O'zbekistonning iqlim sharoitiga mos keladigan biomahsulotlarni ishlab chiqarish va ulardagi toksinlarni aniqlashga qaratilgan. Tadqiqotda turli oziq-ovqat mahsulotlari, jumladan quruq mevalar (oʻrik, yongʻoq, achchiq bodom, mayiz, yeryongʻoq) va donli ekinlar (bugʻdoy, sholi, arpa, makkajoʻxori) tarkibidagi mikotoksinlar (aflatoksinlar, zearalenon, oxratoksin A, dezoksinivalenol) aniqlangan.
• Yuqori samarali suyuqlik xromatografiyasi (YSSX) usulidan foydalanish: Tadqiqotda mikotoksinlarni aniqlash uchun yuqori samarali suyuqlik xromatografiyasi (YSSX) usulidan keng foydalanilgan. Bu usulning afzalliklari, jumladan yuqori aniqlik va sezgirlik ta'kidlangan. Zamonaviy nazorat tizimlarini qo'llash orqali biomahsulotlar sifatini nazorat qilishning ahamiyati ko'rsatilgan.
• Mikotoksinlarni ajratish va tozalashning yangi usullari: Tadqiqotda mikotoksinlarni qoʻshimcha tozalash va ajratib olish uchun dispersiv suyuqlik-suyuqlik mikroekstraksiyasi (DSSME) usuli taklif qilingan. Metanoldan foydalanilmagan holda mikotoksinlarni yuqori samarali suyuqlik xromatografiyasida tahlil qilish tizimi ishlab chiqilgan. Shuningdek, QuEChERS usulidan foydalanilib, ajratuvchi sorbent sifatida tarkibida kremniy saqlagan birlamchi ikkilamchi amin PSA bilan birgalikda limon kislotasidan foydalanilgan.