18-19 yoshdagi futbolchilarning harakat faolligini nazorat qilish asosida ularning maxsus chidamliligini takomillashtirish uslubiyati

Ushbu dissertatsiya Oʻzbekiston davlat jismoniy tarbiya va sport universiteti doktoranti Sirojiddin Pulatovning 18-19 yoshli futbolchilarning maxsus chidamliligini rivojlantirish uslubiyotini takomillashtirishga bag'ishlangan ilmiy ishidir. Tadqiqotda futbolchilarning jismoniy tayyorgarligini, xususan, chidamlilik qobiliyatini oshirishga qaratilgan zamonaviy usullar va uslubiyotlar tahlil qilingan hamda ularning amaliyotga tatbiqliligi o'rganilgan. Tadqiqot natijasida 18-19 yoshli futbolchilarning tayyorgarligini oshirish bo'yicha amaliy tavsiyalar ishlab chiqilgan.

Asosiy mavzular

Dissertatsiya mavzusining dolzarbligi va zaruriyati: Dunyo miqyosida futbol sport turining ommalashib borishi, futbolchilarni tayyorlashda jismoniy sifatlarni rivojlantirish muhim ahamiyat kasb etishi, ayniqsa 18-19 yoshli futbolchilarning chidamliligini oshirishning dolzarb ekanligi ko'rsatilgan.
Tadqiqotning respublika fan va texnologiyalarini rivojlantirishning ustuvor yo'nalishlariga mosligi: Tadqiqotning O'zbekistonning fan va texnologiyalarini rivojlantirishning ustuvor yo'nalishlariga mos kelishi va uning mazkur yo'nalishlarni amalga oshirishga hissa qo'shishi ta'kidlangan.
Muammoning oʻrganilganlik darajasi: Oʻzbekiston va MDH davlatlari olimlari tomonidan futbolchilarning jismoniy tayyorgarligi, jumladan chidamliligini rivojlantirish bo'yicha tadqiqotlar olib borilganligi, biroq 18-19 yoshli futbolchilarning maxsus chidamliligini oshirish bo'yicha tadqiqotlar yetarli darajada olib borilmaganligi ko'rsatilgan.
Tadqiqotning maqsadi va vazifalari: Tadqiqotning maqsadi 18-19 yoshli futbolchilarning harakat faolligini nazorat qilish asosida ularning maxsus chidamlilik darajasini baholash va uni takomillashtirish dasturlarini ishlab chiqishdan iboratligi, vazifalari esa sportchilarning funksional holatini tahlil qilish, mashg'ulot jarayonida ularning faol harakatlanishlari va chidamliligini takomillashtirishga qaratilgan yuklama me'yorlarini tahlil qilishdan iboratligi bayon etilgan.
Tadqiqotning ilmiy yangiligi: Ilmiy yangiligi futbolchilarning nafas olish va funksional holatini innovatsion usullar orqali hamda informatsion tahlili ko'rsatkichlarini korreksiyalash hisobiga maxsus chidamlilik darajasini oshirish imkoniyatlarini kengaytirilganligi, standart yuklamaga nisbatan harakat reaksiyasini oshirishga qaratilgan maxsus mashqlarni taqsimlash hisobiga tayyorgarlik davri mikrosikllarida qayta tiklanish holatini barqarorligini ta'minlash imkoniyatlarini oshirilganligi va boshqa yangiliklar bayon etilgan.
Tadqiqotning amaliy natijalari: Amaliy natijalari sifatida yillik tayyorgarlik siklida maxsus chidamlilik darajasini takomillashtirishga qaratilgan mashg'ulot yuklamalari kattaliklarining tahlili, o'yin vaqtida va mashg'ulotlar davomidagi faol harakatlanishlari haqidagi yangi daliliy ma'lumotlar olinganligi hamda futbolchilarning chidamlilik mashg'ulotlari jarayonida yuqori samaradorlikka erishilganligi qayd etilgan.
Tadqiqot natijalarining ishonchliligi: Tadqiqot natijalarining ishonchliligi kompleks yondashuv, nazariy-metodologik asoslarining yetarliligi, zamonaviy sport tendensiyalariga mosligi, innovatsion texnologiyalardan foydalanilganligi, pedagogik tajriba davomiyligi va natijalarning barqaror takrorlanishi bilan asoslanishi ta'kidlangan.
Tadqiqot natijalarining ilmiy va amaliy ahamiyati: Ilmiy ahamiyati shundaki, innovatsion texnologiyalar va futbolchilar organizmining jismoniy, funksional holatini baholovchi zamonaviy tibbiy-biologik uslublardan foydalangan holda olingan tajriba ma'lumotlari tayyorgarlik sikli bosqichlarida maxsus chidamlilikni takomillashtirish muammosini har tomonlama oʻrganishga imkon beradi. Amaliy ahamiyati esa olingan ma'lumotlar va amaliy tavsiyalarning trenerlar va mutaxassislar tomonidan futbolchilarni tayyorlash jarayonini rejalashtirishda, OTMlarda oʻqitish tizimida hamda malaka oshirish kurslarida qoʻllanilishi bilan belgilanadi.
Tadqiqot natijalarining joriy qilinishi: Tadqiqot natijalarining joriy qilinishi doirasida futbolchilarning tayyorgarlik siklida maxsus chidamlilik darajasini takomillashtirishga qaratilgan mashg'ulot yuklamalari dasturlari ishlab chiqilgan va ular tajriba guruhida samarali ekanligi tasdiqlangan.
Xulosalar: Xulosalar qismida tadqiqot natijalari bo'yicha umumiy xulosalar keltirilgan. Xususan, 18-19 yoshli futbolchilarda maxsus chidamlilik darajasini oʻrganish, rivojlanishiga ta'sir etuvchi omillarni aniqlash, ularning tayyorgarligini takomillashtirish uslubiyotini ishlab chiqish dolzarb masala ekanligi va bu borada amalga oshirilgan ishlar samaradorligi qayd etilgan.