Quyi Amudaryo sug‘oriladigan o‘tloqi-allyuvial tuproqlarining ekologik-meliorativ holatini agrofizikaviy xossalar asosida baholash (Chimboy tumani misolida)

Ushbu dissertatsiya avtoreferati

Asosiy mavzular

• Toshkent davlat agrar universiteti: Toshkent davlat agrar universiteti
• Quyamudaryo sug'oriladigan otloqi-allyuvial tuproqlarining ekologik-meliorativ holatini agrofizikaviy xossalar asosida baholash (Chimboy tumani misolida): Quyamudaryo sug'oriladigan otloqi-allyuvial tuproqlarining ekologik-meliorativ holatini agrofizikaviy xossalar asosida baholash (Chimboy tumani misolida)
• Qishloq xo'jaligi fanlari bo'yicha falsafa doktori (PhD) dissertatsiyasi: Qishloq xo'jaligi fanlari bo'yicha falsafa doktori (PhD) dissertatsiyasi
• Mudofaa mavzusi: Toshkent davlat agrar universitetida Mudofaa
• Ilmiy rahbar: Saidova Munisa Ergashevna
• Rasmiy opponentlar: Jollibekov Berdiyar Baxtiyarovich, Axmedov Almon Usmonovich
• Yetakchi tashkilot: Farg'ona davlat universiteti
• Tadqiqot mavzusi: Quyi Amudaryo sug'oriladigan o'tloqi-allyuvial tuproqlarining ekologik-meliorativ holatini agrofizikaviy xossalar asosida baholash (Chimboy tumani misolida)
• Tadqiqotning maqsadi: Quyi Amudaryo hududida tarqalgan turli darajada sho'rlangan sug'oriladigan o'tloqi-allyuvial tuproqlarning fizik holatini tahlil qilish asosida ekologik-meliorativ baholashdan iborat.
• Tadqiqotning vazifalari: Tuproqlarning agrokimyoviy, kimyoviy, agrofizikaviy xossalarini aniqlash; Sho'rlanish jarayonlarining ta'sirida o'zgarishini aniqlash; Tuproqlarning fizik holatini integral ko'rsatkichini aniqlash; Tuproqlarni ekologik jihatdan baholash; Sho'rlangan tuproqlarning ekologik holatini belgilovchi xususiyatlar o'rtasidagi korellyatsion bog'liqliklarni aniqlash; Geoaxborot tizimlari asosida tuproqlarning sho'rlanganlik holatini tavsiflovchi elektron xaritalar tuzish; Tuproqlarning unumdorlik xususiyatlarini tavsiflovchi elektron xaritalar tuzish; Tuproq organik uglerodi zahirasi haqida ma'lumotlar bazasini yaratish.
• Tadqiqotning obyekti: Qoraqalpog'iston Respublikasining Chimboy tumanida tarqalgan turli darajada sho'rlangan sug'oriladigan o'tloqi-allyuvial tuproqlar tanlangan.
• Tadqiqotning predmeti: Sho'rlangan tuproqlarning xossa-xususiyatlari, fizik holati, ekologik-meliorativ baholash, sho'rlanish tipi, sho'rlanish darajasi, elektron xaritalar, tuproq organik uglerodi zahirasi.
• Tadqiqotning usullari: Dala va laboratoriya tadqiqotlari, profil-genetik, qiyosiy-geografik, laboratoriya-analitik, kameral-tahliliy usullar, Microsoft Excel, Geoaxborot tizimlari (ArgGIS 10.8.1).
• Tadqiqotning ilmiy yangiligi: Quyi Amudaryo hududi sug'oriladigan o'tloqi-allyuvial tuproqlari agrokimyoviy, kimyoviy va agrofizikaviy xossalarining hozirgi holati va ularni sho'rlanish jarayonlari ta'sirida o'zgarishining aniqlanishi; Sug'oriladigan tuproqlarining meliorativ holatiga ta'sir etuvchi omillar tahlili va tuproqlarning profili bo'ylab tuzlar miqdorining o'zgarish qonuniyatlarining aniqlanishi; Sho'rlangan tuproqlarni ekologik jihatdan baholash maqsadida ular fizik holatini belgilovchi xususiyatlar o'rtasidagi korellyatsion bog'liqliklar aniqlanishi; Sho'rlangan tuproqlarning fizikaviy holatini integral ko'rsatkichlari asosida hudud tuproqlarini ekologik jihatdan baholash shkalasining ishlab chiqilishi.
• Tadqiqotning amaliy natijalari: Geoaxborot tizimlari asosida Chimboy va Baxitli massivlari tuproqlarining sho'rlanganlik holatini tavsiflovchi elektron xaritalari tuzilgan; Geoaxborot tizimlari asosida Chimboy va Baxitli massivlari tuproqlarining organik uglerodi zaxirasi bilan ta'minlanganlik holati bo'yicha elektron xaritalar tuzilgan; Geoaxborot tizimlari asosida QQDITI xo'jaligi tuproqlarining agrokimyoviy va agrofizikaviy xususiyatlarini tavsiflovchi elektron xaritalar tuzilgan; Tuproqlarning unumdorlik xususiyatlarini aks ettiruvchi ma'lumotlar bazasi yaratilgan.
• Tadqiqot natijalarining ishonchliligi: Nazariy va amaliy natijalarning mosligi, zamonaviy tendensiyalarga mosligi, statistik tahlil, ilmiy asoslanganligi, xalqaro va respublika miqyosidagi konferensiyalarda muhokamasi, Oliy attestatsiya komissiyasi tomonidan e'tirof etilgan nashrlarda chop etilishi va amaliyotga joriy etilishi.
• Tadqiqot natijalarining ilmiy va amaliy ahamiyati: Ilmiy ahamiyati: sho'rlangan tuproqlarning fizikaviy xususiyatlarini va meliorativ holatini aniqlash asosida tuproq degradatsiyasiga qarshi kurash choralarini ishlab chiqishda ilmiy asos sifatida xizmat qiladi. Amaliy ahamiyati: geoaxborot tizimlari asosida tuzilgan xaritalar sug'oriladigan tuproqlardan unumli foydalanishda va tuproqlarning meliorativ holatini yaxshilashda ilmiy asos bo'lib xizmat qiladi.
• Tadqiqot natijalarining joriy qilinishi: QQDITI xo'jaligi tuproqlari misolida tuproq unumdorligining diagnostik ko'rsatkichlarini va sho'rlanishini tavsiflovchi elektron xaritalar yaratilgan va Qoraqalpog'iston Respublikasining Chimboy tumani Qishloq xo'jaligi bo'limida ishlab chiqarish amaliyotiga joriy etilgan.
• XULOSALAR: Tuproqlarning genetik qatlamlarida tuzlar miqdorining taqsimlanishi, sho'rlanish turlari va darajasi; Tuproqlarning gumus bilan ta'minlanganligi; Tuproq organik uglerodi zahirasi; Tuproqning mexanik tarkibi, hajmi va solishtirma og'irligi, g'ovaklik; Tuproqlarning agrofizikaviy xususiyatlari va ularni sho'rlanish holati bo'yicha nisbiy baholash shkalasi; Tuproqlar sho'rlanganlik darajasi bo'yicha tavsiflovchi xaritalar; Tuproqlarning organik uglerod zahirasini tavsiflovchi xaritalar.