Основные факторы риска ожирения
Ushbu monografiya yoshlar o'rtasida ortiqcha vazn va semirishning oldini olish va davolashning dolzarb muammolariga bag'ishlangan. Unda semirishning sabablari, uni aniqlash usullari, rivojlanish mexanizmlari va sog'liqqa ta'siri atroflicha ko'rib chiqilgan. Shuningdek, ushbu muammoni hal qilish bo'yicha amaliy tavsiyalar va jahon miqyosidagi statistik ma'lumotlar keltirilgan.
Asosiy mavzular
- Ortiqcha vazn va semirishning global muammosi: Semirishning dunyo miqyosidagi tarqalishi, uning sog'liqqa va iqtisodiyotga ta'siri haqida ma'lumot beradi. Jahon sog'liqni saqlash tashkiloti (VOZ) ma'lumotlari va prognozlariga asoslanib, semirishning jiddiy muammoga aylanganligi ta'kidlanadi.
- Semirishning sabablari va rivojlanish mexanizmlari: Semirishning genetik, ovqatlanish, jismoniy faollikning pasayishi, gormonal o'zgarishlar, psixologik omillar va ijtimoiy-iqtisodiy sharoitlarga bog'liqligi tushuntiriladi. Turli turdagi semirishlar (andooid, ginoid, markaziy, periferik) va ularning rivojlanish mexanizmlari ko'rib chiqiladi.
- Semirishning sog'liqqa ta'siri va asoratlari: Ortiqcha vazn va semirishning yurak-qon tomir kasalliklari, diabet, gipertenziya, dislipidemiya, jigar kasalliklari, onkologik kasalliklar va boshqa ko'plab sog'liq muammolariga olib kelishi haqida ma'lumot beriladi. Obstruktiv uyqu apnoesi kabi semirish bilan bog'liq jiddiy asoratlari ham yoritilgan.
- Semirishni aniqlash va baholash: Vazn indeksi (IMT) ni hisoblash usullari, bel va son aylanmalari, yog' massasini aniqlashning turli usullari, shuningdek, semirishning turli bosqichlarini baholash mezonlari tushuntiriladi.
- Yoshlarda semirishning oldini olish va davolash: Yoshlar o'rtasida semirishning oldini olish va davolash bo'yicha amaliy tavsiyalar, jumladan, parhez, jismoniy faollikni oshirish, psixoterapiya, dori-darmonlar va jarrohlik usullari haqida ma'lumot beradi. Yoshlar va ularning ota-onalari uchun sog'lom turmush tarzini targ'ib qilishga qaratilgan maslahatlar keltirilgan.
- Tadqiqot natijalari: O'zbekistonda, xususan Buxoro viloyatida yoshlar o'rtasida o'tkazilgan tadqiqot natijalari keltirilgan. Unda yoshlar orasida semirishning tarqalishi, jinsiy va yoshga oid xususiyatlari, shuningdek, irsiy moyillik va turmush tarzi omillarining ta'siri tahlil qilingan.