Metrologiya,standartlashtirish va sertifikatsiya
Ushbu kitob metrologiya, standartlashtirish va sertifikatsiyalash faniga oid bo'lib, o'lchash usullari, vositalari, xatoliklari, o'lchov birliklari va ularni ta'minlash masalalarini qamrab oladi. Kitobda metrologiyaning jamiyatdagi o'rni, o'lchash texnikasining rivojlanish tarixi, o'lchash vositalarining turlari va ularning xususiyatlari, shuningdek, o'lchash xatoliklarini aniqlash usullari batafsil yoritilgan. Bundan tashqari, O'zbekiston Respublikasida o'lchashlar birligini ta'minlash davlat tizimi (O'zO'DT) haqida ma'lumot berilgan.
Asosiy mavzular
- Metrologiya va uning kishilik jamiyatida tutgan o'rni: Metrologiyaning ta'rifi, jamiyatda o'lchashlarning ahamiyati, fanning rivojlanishiga hissa qo'shgan olimlar, o'lchash texnikasining rivojlanish bosqichlari va zamonaviy texnologiyalardagi roli.
- Metrologiya bo'yicha asosiy atamalar va tushunchalar: Kattalik, o'lchaniladigan kattalik, kattalik o'lchami, kattalikning qiymati, chin qiymat, haqiqiy qiymat, ko'rsatkich, kattaliklar tizimi, asosiy va hosilaviy kattaliklar, o'lchov birliklari, xalqaro birliklar tizimi, metrologiya bo'yicha milliy idora, o'lchashlar birligi, o'lchov aniqligi, o'lchash vositasi, birlik etaloni, davlat etaloni, metrologik xizmat, davlat metrologik nazorati, o'lchash vositalarini tekshirish va kalibrovka qilish, metrologik attestasiyalash, o'lchashni bajarish uslublarini metrologik attestasiyalash, davlat metrologik nazorati, o'lchashlar birligini ta'minlash, O'zbekiston Davlatining o'lchashlar birligini ta'minlash davlat tizimi (O'zO'DT).
- O'lchash vositalari: O'lchash vositalarining turlari: o'lchov me'yorlari (bloklari), o'lchash asboblari, o'lchash o'tkazgichlari va yordamchi vositalar. O'lchov bloklari (bir qiymatli va ko'p qiymatli), standart namunalar, o'lchov asboblari (analog va raqamli), ko'rsatuvchi, qayd etuvchi, kombinatsiyalangan, integrallovchi va jamlovchi asboblar, o'lchash o'zgartkichlari.
- O'lchash vositalarining xatoliklari: Mutlaq xatolik, nisbiy xatolik, keltirilgan xatolik, sezgirlik, shkala bo'linmasi, aniqlik sinfi, statik va dinamik xatoliklar. Tekis parallel chetlar bo'yicha uzunlik o'lchovchi andozalar, shtrixli uzunlik o'lchovchi asboblar, shtangen asboblar, mikrometrik asboblar.