Kompleks modifikatsiyalangan boglovchili avtoklavlanmagan gazobeton
Ushbu dissertatsiya Toshkent davlat transport universiteti huzuridagi ilmiy kengash tomonidan Abdullayeva Djamilya Fazilidinovnaga texnika fanlari bo'yicha falsafa doktori (PhD) ilmiy darajasini berish uchun tayyorlangan avtoreferat hisoblanadi. Tadqiqotning asosiy maqsadi kompleks modifikatsiyalangan, bog'lovchi moddalarga ega bo'lgan avtoklavlanmagan gazobetonni ishlab chiqish texnologiyasini va tarkibini takomillashtirishdan iborat. Ishda mahalliy xomashyo va sanoat chiqindilaridan foydalangan holda energiya tejamkor va ekologik toza qurilish materiallari ishlab chiqarishga urg'u berilgan. Tadqiqot natijasida yangi kompozitsion bog'lovchi va avtoklavlanmagan gazobetonning optimal tarkibi va ishlab chiqarish texnologiyasi ishlab chiqilgan. Tadqiqot iqtisodiy samaradorlikni oshirishga va tabiatni muhofaza qilishga qaratilgan. Tadqiqot davomida yangi materiallarning fizik-mexanik va ekspluatatsion xususiyatlari o'rganilgan va ilmiy-amaliy ahamiyati ko'rsatib berilgan.
Asosiy mavzular
- Tadqiqotning dolzarbligi va maqsadlari: Qurilish sanoatida energiya samaradorlik va resurs tejamkorlikning ahamiyati, chiqindilardan ekologik toza materiallar ishlab chiqarishning zarurati. Tadqiqotning asosiy maqsadi kompleks modifikatsiyalangan, bog'lovchi moddalarga ega bo'lgan avtoklavlanmagan gazobetonni ishlab chiqish texnologiyasini va tarkibini takomillashtirishdan iborat. Tadqiqot O'zbekiston Respublikasi fan va texnologiyalarini rivojlantirishning ustuvor yo'nalishlariga mos kelishi.
- Tadqiqotning ilmiy yangiligi: Murakkab bog'lovchi orqali avtoklavlanmagan struktur-issiqlik izolyatsiyalovchi gazobeton uchun daryo qumini ishlatishning ilmiy asoslanganligi. Mavjud standartlarga javob beradigan, mahalliy faol mineral to'ldiruvchilardan (olov kul, mikrokremnezyom) va giperplastifikatorlardan foydalangan holda yangi avtoklavlanmagan gazobeton tarkibining ishlab chiqilganligi. Kompozitsiyaning mustahkamligini optimallashtirishga imkon beruvchi matematik modelning ishlab chiqilganligi. Yangi avtoklavlanmagan gazobetonning texnologiyasini ishlab chiqilganligi.
- Tadqiqotning amaliy natijalari va joriy etilishi: Avtoklavlanmagan gazobeton uchun faol mineral to'ldiruvchilar va kimyoviy modifikatorlardan iborat kompozitsion bog'lovchilar taklif qilingan. Bu sement sarfini 15% ga qisqartirish imkonini beradi. D500 o'rtacha zichlikdagi, siqilishga mustahkamligi 2,7-3 MPa, issiqlik o'tkazuvchanligi 0,12 Vt/m°C bo'lgan avtoklavlanmagan gazobeton kompozitsiyalari ishlab chiqilgan. Ushbu materiallardan devorbop konstruksiyalar uchun foydalanish mumkinligi. Tadqiqot natijalari asosida «Zarif Xasanov 777» MChJ korxonasida avtoklavlanmagan gazobeton ishlab chiqarishga joriy qilingan. Natijada 10000 dona yuqori sifatli devor bloklari ishlab chiqarilgan va umumiy iqtisodiy samaradorlik 30 mln so'mni tashkil etgan.
- Xulosa va tavsiyalar: Eksperimental tadqiqotlar natijasida optimal sirt yuzasi Ss = 2400 sm²/gr bo'lgan maydalangan qumning to'ldiruvchi sifatida foydalanish mumkinligi aniqlangan. Mikrokremnezyomni 5-10% miqdorida kiritish mustahkamlikni 2,8 Mpa dan 3,2 Mpa gacha oshirish imkonini beradi. Avtoklavlanmagan gazobeton samaradorligini oshirish uchun retsept-texnologik omillarni tartibga solishning maqbul vaqti 1-3 daqiqa, harorat esa 50 °C dan past bo'lmasligi kerakligi aniqlangan. Mineral va kimyoviy modifikatorlar, maydalangan qumdagi avtoklavlanmagan gazobeton tarkibini optimallashtirish imkonini beruvchi matematik model ishlab chiqilgan. Tadqiqot natijalarining iqtisodiy samaradorligi 15% ni tashkil etgan va nuqsonlar 95% ga kamayganligi qayd etilgan.