BOLALARDA ATOPIK DERMATITNI ERTA TASHXISLASHNI IMMINO-GENETIK ALGORITMI
Ushbu uslubiy tavsiyanoma Oʻzbekiston Respublikasi Sogʻliqni Saqlash Vazirligi Toshkent Tibbiyot Akademiyasi tomonidan bolalarda atopik dermatitni erta tashxislashning immino-genetik algoritmini ishlab chiqish maqsadida tayyorlangan. Unda atopik dermatitning kelib chiqish sabablari, rivojlanish mexanizmlari, diagnostikasi, davolash va profilaktikasi, shuningdek, genetik moyillikni aniqlashda CTLA4 genining roli yoritilgan.
Asosiy mavzular
- Kirish: Atopik dermatit (AD) genetik moyilligi bo'lgan bolalarda rivojlanadigan surunkali allergik kasallik sifatida ta'riflanadi. Kasallikning rivojlanishida genetik, ekzogen va immun omillar muhim rol o'ynaydi. Dunyo bo'ylab AD tarqalishi yuqori va uning oldini olish va erta tashxislash dolzarb masala hisoblanadi.
- Muammoning dolzarbligi: Bolalar orasida AD keng tarqalgan, uning rivojlanishida genetik moyillik muhim rol o'ynaydi. Kasallik hayot sifatiga salbiy ta'sir ko'rsatadi va ko'pincha boshqa allergik kasalliklarga (astma, allergik rinit) olib keladi. Shuning uchun erta tashxislash va davolash muhimdir.
- Atopik dermatitni rivojlanishining klinik-diagnostik xususiyatlarini o'rganish va uning prognozini baholash usullari: AD ning klinik ko'rinishlari (erythema, shish, lichenification, quruqlik) va uni aniqlashda SCORAD shkalasining ahamiyati bayon etilgan. Shuningdek, genetik omillarni, xususan CTLA4 gen polimorfizmini aniqlash usullari tavsiflangan.
- Natijalar va ularning tahlili: Tadqiqot natijalari shuni ko'rsatadiki, CTLA4 genining 49 A/G polimorfizmi bilan bog'liq holda, AD rivojlanishida genetik moyillik mavjud. Xususan, qizlarda AA genotipining chastotasi statistik jihatdan sezilarli farq qiladi.
- Iqtisodiy samaradorlikni baholash: AD ni erta aniqlash va shaxsiyatchi davolash rejalarini ishlab chiqish tibbiy, ijtimoiy va iqtisodiy jihatdan samaralidir. Bu bolalar sog'lig'ini yaxshilashga va davolash xarajatlarini kamaytirishga yordam beradi.
- Xulosa: AD ning rivojlanishida genetik moyillik muhim omil hisoblanadi. Genetik tekshiruvlar yordamida AD xavfini baholash va oldini olishga qaratilgan strategiyalarni ishlab chiqish mumkin.
- Amaliy tavsiyalar: Ota-onalar o'z farzandlarining sog'lig'ini kuzatishlari, allergenlardan saqlanish strategiyalarini o'zlashtirishlari va allergolog-pediatrga vaqtida murojaat qilishlari tavsiya etiladi. Shuningdek, ovqatlanish ratsioniga e'tibor qaratish va eliminatsion parhezni qo'llash muhimdir.
- Foydalanilgan adabiyotlar ro'yhati: Ushbu tavsiyanomani tayyorlashda foydalanilgan ilmiy adabiyotlar va maqolalar ro'yxati keltirilgan.