Иссиқлик таъминоти тизими учун самарали биогаз-иссиқлик насоси ускунаси
Ushbu dissertatsiya tadqiqoti
Asosiy mavzular
- O'zbekiston Respublikasi Fanlar Akademiyasi Energetika muammolari instituti: Ushbu dissertatsiyada "Qayta tiklanuvchi energiya manbalaridan foydalanish to'g'risidagi" O'zbekiston Respublikasi Qonuni asosida energiyani tejash va qayta tiklanuvchi energiya manbalarini rivojlantirishga qaratilgan tadqiqotlar amalga oshirilgan. Tadqiqotning asosiy maqsadi - bioogaz-issiklik nasosi uskunasi yordamida issiqlik ta'minoti tizimining energiyasamadorligini oshirishdan iborat bo'lib, bu orqali energiya tejalishiga va tabiiy resurslardan samarali foydalanishga erishilgan.
- Mavzuning dolzarbligi va zarurati: Jahonda qayta tiklanuvchi energiya manbalaridan foydalanishni kengaytirish, yoqilg'i-energetik resurslarni tejash hamda qayta tiklanadigan energiya manbalari asosidagi qurilmalar yordamida organik chiqindilardan muqobil yoqilg'ilar olishda bioogaz olish texnologiyalari yetakchi o'rinlardan birini egallamoqda. So'nggi yillarda dunyo miqyosida ishlab chiqarilayotgan energiyaning 28 foizi qayta tiklanuvchi energiya manbalari ulushiga to'g'ri kelayotganligi va shundan 10 foizini biomassa-dan olinadigan muqobil yoqilg'ilar tashkil etayotganligi hamda takomillashgan bioogaz olish qurilmalarini amaliyotga joriy etishni taqozo etmoqda. Shu jihatdan, organik chiqindilardan bioogaz texnologiya asosida muqobil yoqilg'ilar olishda takomillashgan bioogaz olish qurilmalaridan foydalanish muhim ahamiyatga ega.
- Tadqiqotning maqsadi va vazifalari: Maqsad: Issiqlik ta'minoti tizimining energiya samaradorligini bioogaz-issiklik nasosi uskunasi yordamida oshirishdan iborat. Vazifalar: 1. Issiqlik ta'minoti tizimi uchun issiqlik almashinuv qurilmasi va issiqlik nasosiga kirish va chiqishidagi issiqlik tashuvchining haroratini aniqlash algoritmini ishlab chiqish. 2. Kompressorli issiqlik nasosi asosida bioogaz qurilmasining energiya balansini baholash usulini takomillashtirish. 3. Issiqlik almashinuv qurilmasi va issiqlik nasosidan foydalangan holda issiqlik ta'minoti tizimining texnologik sxemasini ishlab chiqish. 4. Bioogaz-issiklik nasosi uskunasi asosida issiqlik ta'minoti tizimining energiya samaradorligini baholash.
- Tadqiqot obyekti va predmeti: Obyekti: Issiqlik ta'minoti tizimi uchun bioogaz-issiklik nasosi uskunasi. Predmeti: Bioogaz-issiklik nasosi uskunasi asosida issiqlik ta'minoti tizimini qo'llash jarayonlari.
- Tadqiqotning ilmiy yangiligi: 1. Issiqlik ta'minoti tizimi uchun issiqlik almashinuv qurilmasi va issiqlik nasosiga kirish va chiqishidagi issiqlik tashuvchining haroratini aniqlash imkonini beruvchi algoritm ishlab chiqilgan. 2. Kompressorli issiqlik nasosi asosida bioogaz qurilmasining energiya balansini baholash usuli bioog'it aralashmasining issiqlik energiyasini qayta tiklash hisobiga takomillashtirilgan. 3. Bioogaz qurilmasi bioog'it cho'kma idishida hosil bo'lgan issiqlik energiyasining haroratini koaksial issiqlik almashinuv qurilmasi va kompressorli issiqlik nasosi asosida oshirish va issiqlik ta'minotiga uzatish jarayonining texnologik sxemasi ishlab chiqilgan.
- Tadqiqotning amaliy ahamiyati: 1. Issiqlik energiyasining haroratini oshirish va issiqlik ta'minoti tizimiga uzatish jarayonining texnologik sxemasi ishlab chiqilgan. 2. Bioogaz qurilmasining energiya balansini baholash usuli takomillashtirilgan.
- Tadqiqot natijalarining joriy qilinishi: Issiqlik ta'minoti tizimining energiya samaradorligini bioogaz-issiklik nasosi uskunasi yordamida oshirish bo'yicha olingan natijalar asosida: Bioogaz-issiklik nasosi uskunasi asosidagi issiqlik ta'minoti tizimining texnologik sxemasi Toshkent viloyati Ok'kurgan tumani Madaniyat MFYda joylashgan "Quvvat" fermer xo'jaligiga joriy etilgan. Natijada fermer xo'jaligini issiqlik energiyasi bilan ta'minlashga taklif etilayotgan texnologik sxemadan foydalanish hisobiga yiliga 91 110 000 so'm iqtisodiy samaradorlikka erishilgan.