КУ-ЛИХОРАДКА
Ushbu monografiya Q-лихорадка (ку-риккетсиоз) kasalligiga bag'ishlangan bo'lib, uning etiologiyasi, epidemiologiyasi, patogenezi, klinik ko'rinishlari, diagnostikasi, davolash va profilaktikasi kabi masalalar atroflicha yoritilgan. Kitobda kasallikning tarixiy rivojlanishi, O'zbekistondagi Q-лихорадка holati, qo'zg'atuvchi mexanizmlari, yuqumli yo'llari, davolash usullari va oldini olish choralari haqida batafsil ma'lumot beriladi. Shuningdek, kasallikni boshqa yuqumli kasalliklardan differensial diagnostika qilish bo'yicha ham qimmatli tavsiyalar mavjud.
Asosiy mavzular
- Q-лихорадка (Ку-риккетсиоз, Коксиеллез): Kasallikning umumiy ta'rifi, uning hayvonlar va odamlar uchun umumiy xususiyatlari, ijtimoiy-tibbiy ahamiyati, yuqish yo'llari (havo-chang, oziq-ovqat, kontakt usullari), kasbiy xususiyatlari, umumiy toksik, bronxit, atipik pnevmoniya va boshqa organlar zararlanishi haqida ma'lumot.
- Q-лихорадка tarixi: Kasallikning birinchi marta 1933-yilda Avstraliyada aniqlanganligi, Derrick tomonidan 'query' (noaniq) so'zining birinchi harfi bilan nomlanishi, qo'zg'atuvchining ajratilishi va Rickettsia burnetii deb nomlanishi, AQSHda Rickettsia diaporica nomi bilan ajratilganligi, Ikkinchi jahon urushi davrida keng tarqalishi va Balkan yarim oroli hamda Italiyada «Bolqon grippi» deb nomlanishi haqida ma'lumot.
- Q-лихорадканинг этиологияси: Qo'zg'atuvchining Coxiella burnetii jinsiga mansubligi, Rickettsiaceae oilasiga kirishi, uning morfologik va biologik xususiyatlari, viruslar va bakteriyalarga o'xshash jihatlari, laboratoriya sharoitida ko'paytirilishi haqida ma'lumot.
- Q-лихорадканинг эпидемиологияси: Kasallikning tabiiy o'choqli zoonoz ekanligi, qo'zg'atuvchilarning ko'p hayvon turlari va kanjalarda aniqlanishi, uy hayvonlari va qushlar orqali odamlarga yuqishi, ayniqsa sut sog'in zotlaridan yuqishining ustunligi, O'rta Osiyo va O'zbekistonda Q-лихорадка tarqalishi haqida ma'lumot.
- Yuqish mexanizmlari: Yuqishning havo-chang, havo-tomchi, oziq-ovqat va kontakt yo'llari orqali amalga oshishi, ayniqsa chang bilan yuqishning keng tarqalganligi, sut va sut mahsulotlari orqali yuqishning muhimligi, hayvonlar bilan aloqada teri orqali ham yuqishi mumkinligi haqida ma'lumot.
- Q-лихорадканинг патогенези: Kasallikning rivojlanish bosqichlari, qo'zg'atuvchining organizmga kirishi, qonda ko'payishi, limfa tugunlari va to'qimalarga ta'siri, immun tizimning javob reaksiyalari, yallig'lanish jarayonlari, umumiy intoksikatsiya va organlarning zararlanishi haqida ma'lumot.
- Q-лихорадканинг клиник ko'rinishlari: Inkubatsion davri, kasallikning o'tkir, o'rtacha og'ir va og'ir kechishi, har xil ko'rinishlari (tipik, bronxopnevmonik, tifga o'xshash, brusellyozga o'xshash, nerv kabi), haroratning o'zgarishi, ekzantema, limfa tugunlarining o'zgarishi, respirator, yurak-qon tomir, jigar, nerv tizimi zararlanishlari haqida batafsil ma'lumot.
- Q-лихорадка диагностикаси: Laboratoriya usullari (serologik reaksiyalar, immunoflyuorestsentsiya, PChR), klinik va epidemiologik ma'lumotlarning ahamiyati, differensial diagnostika va laboratoriya kriteriyalari haqida ma'lumot.
- Q-лихорадкани davolash va oldini olish: Antibiotiklar bilan davolash, davolash usullari, tiklanish davri, davolash va oldini olish choralarini kengaytirish, davlat va shaxsiy gigiyena qoidalari, emlash usullari va tavsiyalari haqida ma'lumot.