Metabolik sindrom tarkibiy qismlari mavjud bo‘lganda yurak ishemik kasalligi asoratlari chastotasi
Ushbu tadqiqot metabolik sindrom (MS) va yurak ishemik kasalligi (YIK) oʻrtasidagi bogʻliqlikni, MS komponentlarining YIK rivojlanishi va uning asoratlariga ta'sirini oʻrganishga qaratilgan. Tadqiqotda MS tarkibiy qismlarining (arterial gipertenziya, dislipidemiya, insulin rezistentligi, abdominal semizlik) YIK rivojlanishiga ta'siri, YIK asoratlarining (miokard infarkti, yurak yetishmovchiligi, aritmiyalar, ateroskleroz) MS mavjudligidagi chastotasi tahlil qilingan hamda MS komponentlari sonining oshishi bilan YIK asoratlarining ogʻirlashishi oʻrtasidagi bogʻliqlik statistik jihatdan baholangan. Tadqiqot natijalari asosida MS va YIK ni erta tashxislash hamda profilaktik va terapevtik choralarni takomillashtirish boʻyicha tavsiyalar ishlab chiqish koʻzda tutilgan.
Asosiy mavzular
- Metabolik sindrom va uning ahamiyati: Metabolik sindrom (MS) tibbiyotning dolzarb muammolaridan biri bo'lib, gipertoniya, dislipidemiya, insulin rezistentligi va abdominal semizlik kabi oʻzaro bogʻliq metabolik oʻzgarishlardan tashkil topgan. MS yurak-qon tomir kasalliklari (YQTK) va 2-tip qandli diabet (QD) rivojlanish xavfini oshiradi.
- Yurak ishemik kasalligi va metabolik sindrom: Metabolik sindrom YIK rivojlanishining mustaqil xavf omili sifatida aniqlangan. MS komponentlarining birga kechishi YIK rivojlanish xavfini oshiradi va kasallikning klinik kechishini og'irlashtiradi.
- Metabolik sindrom tarkibiy qismlarining patofiziologiyasi: Tadqiqotda insulinrezistentlik, disglikemiya, semizlik (abdominal semizlik), dislipidemiya (gipertirgliseridemiya, past va yuqori zichlikdagi lipoproteinlar), gipertoniya, giperurikemiya, qon ivishi, fibrinoliz va trombotsitlar faoliyatining buzilishlari, yallig'lanish markerlari, mikroalbuminuriya, vegetativ nerv tizimi buzilishlari kabi MS tarkibiy qismlarining patofiziologiyasi atroflicha koʻrib chiqilgan.
- Metabolik sindrom diagnostikasi va tasnifi: Metabolik sindromni aniqlash uchun JSST, IDF va NCEP ATP III kabi turli mezonlar tavsiflangan. Tadqiqotda bel aylanasini oʻlchash, qonda qand va lipid darajalarini tekshirish, arterial bosimni oʻlchash kabi usullar qoʻllanilgan.
- Tadqiqot metodologiyasi: Tadqiqot retrospektiv tahliliy dizaynda amalga oshirilib, jismoniy tekshiruv, laborator tekshiruvlar (qon, siydik), EKG, exokardiografiya kabi usullar qoʻllanilgan. Statistik tahlil uchun SPSS Statistics 23 dasturi ishlatilgan.
- Tadqiqot natijalari va muhokamasi: Tadqiqotga 90 nafar bemor jalb qilingan. Natijalarga koʻra, bemorlarning 54%ida qonda xolesterin darajasi moʻtadil, 20%ida sezilarli darajada oshgan. Triglitseridlar darajasi 34% bemorda yuqori, 28%da chegaraviy zonada boʻlgan. MS bilan kasallangan bemorlarda jismoniy faollikning pasayishi va stress, koʻkrak qafasidagi ogʻriq sezish holatlari koʻproq kuzatilgan.
- Xulosalar va amaliy tavsiyalar: Arterial gipertenziya va MS komponentlarining birga kechishi kasallikni ogʻirlashtiradi. MS ni erta aniqlash va profilaktikasida bemorning hayot tarzini oʻzgartirish, ovqatlanish ratsionini nazorat qilish, jismoniy faollikni oshirish muhim. Tadqiqot natijalari asosida MS va YIK ni erta tashxislash va davolashga oid tavsiyalar berilgan.