Parxesh va payvandlash.Vegitativ ko’payishning o’simlik va insonlar hayotidagi ahamyati

Ushbu kitob 5-sinf botanika darsligi uchun mo'ljallangan dars ishlanmasi bo'lib, o'simliklarning vegitativ ko'payishi, parxesh va payvandlash usullari, ularning inson hayotidagi ahamiyatiga bag'ishlangan. Darsning maqsadi o'quvchilarga ushbu mavzular bo'yicha bilim berish, o'simliklarni payvandlash usullarini o'rgatish, xona o'simliklaridan foydalangan holda qanday ildiz chiqarishni kuzatish va qalamchalarni gultuvaklarga o'tkazish amaliyotini rivojlantirish, shuningdek, botanika faniga qiziqishni oshirishdan iborat. Darsda noan'anaviy metodlar, "Bliss-so'rov", "Tushunchalar tahlili", "Moychechak", "Krossvord", "Raqamli diktant", rasmlar bilan ishlash va klaster kabi usullar qo'llaniladi. Darsning asosiy qismi o'simliklarning ildiz, ildizpoya, tugunak, piyozbosh, novda va bargidan ko'payishi, payvandlash usullari, parxesh yo'li bilan ko'payuvchi o'simliklar, vegitativ ko'payishning afzalliklari va inson hayotidagi ahamiyatini tushuntirishga qaratilgan. O'quvchilar madaniy o'simliklarni parxesh va payvandlash, vegitativ yo'l bilan ko'paytirish haqida ma'lumot oladilar va mustaqil fikrlashga o'rganadilar. Dars so'ngida o'quvchilarning bilimlarini mustahkamlash uchun turli topshiriqlar beriladi va uyga vazifa topshiriladi.

Asosiy mavzular

Vegitativ ko'payish: O'simliklarning ildiz, ildizpoya, tugunak, piyozbosh, novda va bargidan ko'payishi vegitativ ko'payish deyiladi. Bu usulda o'simliklar o'zining genetik xususiyatlarini saqlab qoladi va tezroq ko'payadi.
Payvandlash: Bir o'simlikning ma'lum qismini (payvandust) ikkinchi o'simlikka (payvandtag) turli usullar bilan o'rnatish tushuniladi. Payvandlash orqali bir o'simlikning yaxshi xususiyatlarini boshqasiga o'tkazish mumkin. Kurtak, iskana va parxesh payvandlashning asosiy turlari hisoblanadi.
Parxesh: Parxesh – bu o'simlik novdasining bir qismini asosiy poyadan ajratmagan holda tuproqqa ko'mib ko'paytirish usuli. Ko'milgan novda ildiz hosil qilgandan so'ng, asosiy poyadan ajratiladi.
Vegitativ ko'payishning ahamiyati: Vegitativ ko'payish o'simliklarning tezroq ko'payishiga, yangi navlar yaratilishiga va qulay sharoitga moslashishiga yordam beradi. Bu usul insoniyat uchun qadim zamonlardan beri foydali bo'lib kelgan va qishloq xo'jaligida muhim rol o'ynaydi.