Давлат талаблари ўқув-мавзу режа ва ўқув дастури

Maqolada o'rta asrlarda Xorazmning ijtimoiy-siyosiy va madaniy hayotiga oid ma'lumotlar beruvchi arab-fors mualliflarining yozma manbalari tahlil qilinadi. Mualliflar shaharlar joylashuvi, ularning soni haqida turli xil ma'lumotlar berishiga qaramay, bu manbalarning qimmati kamaymaydi. Maqolada Xorazmning Janubiy Orolbo'yi tarixini o'rganishda sharq mualliflarining asarlaridan foydalanish muhimligi ta'kidlanadi. Ibn Fadlon, Mas'udiy, Al-Istaxriy, Ibn Havqal, Al-Maqdisiy, Yoqut, Ibn Battuta, Al-Umariy kabi mualliflarning asarlari va "Hudud al-Olam" anonim asarida Xorazm haqida qimmatli ma'lumotlar mavjud.

Asosiy mavzular

Xorazmning o'rta asrlardagi shaharlari: Al-Istaxriyning "Kitob Masalik al-mamalik" asarida o'rta asrlardagi Mizdaxqon shahri tilga olinadi. Unda Jayxun va Kardar o'rtasida Mizdaxqon viloyati joylashgani, Mizdaxqondan Jayxungacha ikki farsah ekani aytiladi. Al-Maqdisiy Mizdaxqonni katta shahar deb ta'riflaydi va uning atrofida 12000 ta qishloq borligini aytadi. Al-Istaxriy Kat (Kyat) shahrini "barakali shahar" deb ta'riflaydi va u yerda mahsulotlar, mevalar, jun va paxta matolar ishlab chiqarilishini ta'kidlaydi.
Xorazmning savdo aloqalari: Al-Maqdisiy Xorazmdan Xalifalik davlatlariga olib kelingan tovarlar ro'yxatini keltiradi. Bularga sobol, sincap, qunduz, tulki, asal, qilich, zirh, qayin, qullar va boshqalar kiradi. Shuningdek, Xorazmning o'zida uzum, mayiz, pechene, kunjut, rangli matolar, gilamlar, yostiqlar, qulflar, kamonlar, pishloq, zardob va baliq ishlab chiqarilgan. Al-Istaxriy Xorazm aholisining asosiy boyligi turklar bilan savdo qilish va chorvachilikdan ekanligini ta'kidlaydi.
Turkiy qabilalar haqida ma'lumot: Ibn Fadlonning asarida Ustyurt orqali o'tgan yo'l va g'uzlar haqida ma'lumotlar mavjud. Uning yozishicha, ular 10 kunlik yo'l davomida hech kimni uchratmagan va sovuq bo'ronlardan keyin toshli tog'ga yetib kelganlar. Al-Istaxriyning ma'lumotlariga ko'ra, Xalijonda (Ustyurt) g'uzlarning qarorgohlari joylashgan. Al-Mas'udiy Kaspiy dengizi yaqinida ko'plab ko'chmanchi g'uzlarning qishlovlari borligini aytadi.