Chirchiq daryosi ixtiofaunasi yot (invaziv) turlarining biologik xususiyatlari
Ushbu dissertatsiya avtoreferati Chirchiq daryosi havzasidagi invaziv baliq turlarining biologik xususiyatlarini oʻrganishga bagʻishlangan. Tadqiqotda ushbu turlarning tarqalishi, koʻpayishi, morfologik va meristik belgilari, shuningdek, ularning Oʻzbekiston suv havzalaridagi ekologik ahamiyati va boshqa omillar ta'siri ostida oʻzgarishi oʻrganilgan. Invaziv turlarning mahalliy ekotizimga ta'sirini baholash va ulardan samarali foydalanish yoʻllari koʻrsatilgan.
Asosiy mavzular
- Dissertatsiya mavzusining dolzarbligi va zarurati: Dunyoda aholi sonining oʻsib borishi sababli oziq-ovqat mahsulotlariga boʻlgan talab ortib bormoqda. Bu esa baliqchilikni rivojlantirish va suv havzalaridagi baliq zaxiralarini ilmiy asosda oʻrganishni taqozo etadi. Ayniqsa, antropogen taʼsirga uchragan hududlardagi baliq populyatsiyalarining holatini baholash muhim ilmiy-amaliy ahamiyat kasb etadi. Chirchiq daryosi havzasidagi invaziv baliq turlarining biologik xususiyatlarini oʻrganish, ularning mahalliy ekotizimga taʼsirini tushunish va ulardan foydalanish boʻyicha tadqiqotlar dolzarb hisoblanadi.
- Tadqiqot obyekti va predmeti: Tadqiqot obyekti sifatida Chirchiq daryosining ixtiofaunasini tashkil etuvchi invaziv baliq turlari, jumladan, Opsariichthys bidens, Triplophysa strauchi, Pseudorasbora parva, Hemiculter leucisculus, Carassius gibelio hamda Rhodeus ocellatus tanlangan. Tadqiqot predmeti esa ushbu turlarning morfologik, meristik va biologik xususiyatlaridir.
- Tadqiqotning ilmiy yangiligi va amaliy ahamiyati: Tadqiqotda Chirchiq daryosi ixtiofaunasiga kirib kelgan invaziv baliq turlarining biologik xususiyatlari birinchi marta tizimli ravishda oʻrganilgan. Olingan natijalar ilmiy yangilik kasb etadi. Tadqiqot natijalari baliqchilik xoʻjaliklari va tabiatni muhofaza qilish sohasidagi ilmiy-amaliy ishlar uchun foydalidir.
- Tadqiqot natijalari va xulosalar: Tadqiqot natijasida Chirchiq daryosi havzasida aniqlangan invaziv baliq turlarining morfologik, meristik va biologik xususiyatlari toʻliq oʻrganilgan. Tadqiqot davomida aniqlangan asosiy xulosalar quyidagilardir: koʻchirib kelingan baliq turlari mahalliy sharoitga yaxshi moslashgan, koʻpchiligida jinsiy voyaga yetish muddati qisqargan, urugʻ berish davri va tuxumlarining rivojlanishi oʻzgargan. Invaziv turlar daryo ekotizimida oʻz oʻrnini topib, baʼzi mahalliy turlarni siqib chiqarmoqda. Tadqiqot natijalari asosida invaziv turlarni nazorat qilish va ulardan foydalanish boʻyicha tavsiyalar ishlab chiqilgan.