Ingliz tilini o‘qitishda filologiya yo‘nalishi talabalarda korpus lingvistik kompetentligini rivojlantirish texnologiyasi
Ushbu dissertatsiya avtoreferati Sultonova Munojat Yunusovna tomonidan tayyorlangan bo'lib, unda ingliz tilini o'qitishda filologiya yo'nalishi talabalarida korpus lingvistik kompetentligini rivojlantirish texnologiyasini takomillashtirishga bag'ishlangan ilmiy izlanishlar tahlil qilingan. Tadqiqotda korpus lingvistikasining nazariy va amaliy jihatlari, uni o'qitish jarayoniga tatbiq etishning samaradorligi, talabalar til kompetensiyasini rivojlantirishdagi ahamiyati, mavjud qiyinchiliklar va ularning yechimlari atroflicha o'rganilgan.
Asosiy mavzular
- Dissertatsiya mavzusining dolzarbligi va zarurati: Jahon ta'lim va ilmiy tadqiqot muassasalarida sohalararo o'quvchilarning tillarni amaliy qo'llash layoqatini rivojlantirish, kompetensiyaviy yondashuvga asoslangan ta'limni takomillashtirish va ingliz tilini yanada mukammal o'rganishda korpus lingvistik kompetentligini rivojlantirishga oid ilmiy tadqiqotlar olib borilmoqda. Ingliz tilini o'qitish tizimi bugungi kunda butun dunyo bo'ylab jadal rivojlanayotgan va global miqyosda muhim ahamiyat kasb etadigan sohalardan biridir. Shu sababli, nafaqat respublikamizda, balki butun dunyo miqyosida ham ingliz tilini zamonaviy texnologiyalar asosida samarali o'qitish muhim ahamiyat kasb etmoqda.
- Tadqiqotning maqsadi va vazifalari: Ingliz tilini o'qitishda korpus lingvistik kompetentlikni rivojlantirish texnologiyasining samaradorligini oʻrganish va uni filologiya yoʻnalishi talabalariga tatbiq etishdan iborat. Vazifalar: ingliz tilini o'qitishda korpus lingvistik kompetentligini rivojlantirishning pedagogik imkoniyatlarini aniqlashtirish; filologiya yoʻnalishi talabalarining tilshunoslik kompetensiyasini aniqlash, korpus lingvistikasi yordamida rivojlantirish jarayonlarini qiyosiy tahlil qilish va uning dinamikasini aniqlashtirish; filologiya yoʻnalishi talabalarining tilshunoslik kompetensiyasini aniqlash va uni korpus lingvistikasi yordamida rivojlantirish texnologiyasini takomillashtirish; ingliz tilini o'qitishda korpus lingvistik kompetentligini rivojlantirishning pedagogik imkoniyatlarini ta'lim tizimida joriy etilishining amaliy usullarini ishlab chiqish.
- Tadqiqotning obyekti, predmeti va usullari: Tadqiqotning obyekti – ingliz tilini oʻqitish jarayonida korpus lingvistikasi texnologiyalaridan foydalanish va kompetentligini rivojlantirish jarayoni. Tadqiqotning predmeti – oliy ta'lim muassasalarida filologiya yoʻnalishi talabalarining tilshunoslik kompetentliklarini korpus lingvistikasi orqali rivojlantirishning shakl, metod va vositalari. Tadqiqot usullari: qiyosiy tahlil, anketa, pedagogik kuzatuv, suhbat, taqqoslash, pedagogik tajriba-sinov, matematik-statistik tahlil.
- Tadqiqotning ilmiy yangiligi va amaliy natijalari: Oliy ta'lim muassasalarida filologiya yoʻnalishi talabalarining tilshunoslik kompetentliklarini oshirishda korpus lingvistikasi orqali ingliz tilidagi kasbiy muloqotni oʻqitish mazmunining lingvodidaktik hamda psixolingvistik imkoniyatlarining tarkibiy qismlari aniqlashtirilgan. Ingliz tilini oʻqitishda korpusga asoslangan metodik ta'lim sharoitida ingliz tili korpusi ilovalaridan unumli foydalanishni rivojlantirish boʻyicha tavsiya etilgan korpus lingvistik kompetenlik texnologiyalarini boʻlajak oʻqituvchilarni til ko'nikmalarini shakllantirish nuqtayi nazaridan qayta tahlil qilish zarurati koʻrsatilgan.
- Tadqiqot natijalarining joriy qilinishi: Tadqiqot natijalari oliy ta'lim muassasalarida ingliz tilini oʻqitish jarayonida amaliyotga joriy qilinadi. Oʻquv dasturlari va metodik qoʻllanmalarda yangilik sifatida e'tiborga olinadi. Tadqiqot natijalari ilmiy anjumanlar, konferensiyalar va seminarlar orqali aprobatsiyadan oʻtkazilgan va pedagogik amaliyotga qo'llash uchun tavsiya etilgan.