Зaмбуруғли (фузaриoз вa септoриoз) кaсaлликлaрнинг сoя ҳoсилдoрлигигa тaъсири вa улaргa қaрши кимёвий курaшнинг сaмaрaдoрлиги

Ushbu tadqiqot O'zbekistonning Qashqadaryo viloyatida noxat (soya) ekinlarida uchrovchi Fusarium va Septoria zamburug'li kasalliklarining biologiyasi, tarqalishi, ularning hosildorlik va sifat ko'rsatkichlariga ta'siri hamda ularga qarshi kurash choralari va ularning samaradorligini aniqlashga bag'ishlangan. Tadqiqotda ushbu kasalliklarni keltirib chiqaruvchi zamburug'larning turlari aniqlanib, ularning tarqalishi o'rganilgan va turli kimyoviy vositalar bilan kurashish usullari sinab ko'rilgan. Shuningdek, tadqiqot natijasida zararlanish darajasini kamaytirish va hosildorlikni oshirish bo'yicha tavsiyalar ishlab chiqilgan.

Asosiy mavzular

• Noxat (soya) kasalliklarining tarqalishi va rivojlanishi: Qashqadaryo viloyatining och tuqli bo'z tuproqlari sharoitida noxat (soya) ekinlarida uchrovchi Fusarium va Septoria kasalliklarining tarqalish darajasi va ularning biologik hamda morfologik xususiyatlari aniqlangan. Turli tuproq qatlamlaridan olingan namunalarda uchrovchi zamburug'lar turlari haqida ma'lumot berilgan.
• Fusarium va Septoria kasalliklarining noxat (soya) hosildorligiga va sifatiga ta'siri: Tadqiqotda Fusarium (Fusarium solani, Fusarium oxysporum) va Septoria (Septoria glycines) kasalliklarining noxat (soya) navlarining hosildorligi, 1000 dona urug' vazni, oqsil va moy miqdoriga ta'siri o'rganilgan. Kimyoviy vositalar bilan kurashish natijasida hosildorlikdagi o'zgarishlar ko'rsatilgan.
• Kasalliklarga qarshi kurashishning kimyoviy vositalari va ularning samaradorligi: Turli fungitsidlarning (Maksim XL 035 FS, Oplot VSК, Tiltazol, Altus Duo) noxat (soya) kasalliklariga qarshi samaradorligi tadqiq etilgan. Kimyoviy vositalarning qo'llanilishi natijasida hosildorlikning oshishi va kasallikning rivojlanishining kamayishi bo'yicha natijalar keltirilgan.
• Kasalliklarga qarshi kurashning iqtisodiy samaradorligi: Tadqiqotda qo'llanilgan kimyoviy vositalarning iqtisodiy samaradorligi tahlil qilingan. Kimyoviy ishlov berish xarajatlari, saqlanib qolgan hosil qiymati, sof foyda va rentabellik darajasi hisoblab chiqilgan.