Иқлим ўзгариши даврида сув ресурсларини интеграциялашган ҳолда бошқариш ва муҳофаза қилиш (Қарши шаҳри мисолида)
Ushbu kitob O'zbekistonning Qashqadaryo viloyati Qarshi shahrida suv resurslarini boshqarishning dolzarb muammolariga bag'ishlangan. Unda iqlim o'zgarishining suv resurslariga ta'siri, suvdan foydalanishning iqtisodiy jihatlari, irrigatsiya tizimlarini takomillashtirish va ekologik muvozanatni saqlash masalalari ko'rib chiqiladi. Kitobda Qashqadaryo daryosi havzasidagi suv xo'jaligi majmuasini integratsiyalashgan holda boshqarishning shakliy loyihasi ishlab chiqilgan.
Asosiy mavzular
- Qarshi shahrining tabiiy va ijtimoiy-iqtisodiy holati: Shaharning geografik o'rni, geologiyasi, yer resurslari, suv resurslari, atmosfera havosi va iqlim sharoiti, o'simlik dunyosi, ijtimoiy-iqtisodiy va demografik holati tahlil qilinadi. Suv resurslarining holati, ulardan foydalanish darajasi va mavjud muammolar yoritiladi.
- Qarshi shahrida suv resurslarini integratsiyalashgan holda boshqarish shakliy loyihasini ishlab chiqish: Qashqadaryo daryosining Qarshi gidropostidagi gidrologik ma'lumotlari matematik statistika usullari bilan tahlil qilinadi. Suv xo'jaligi majmuasi qatnashchilarini aniqlash, ularning istiqboldagi rivojlanishini asoslash, kommunal maishiy xo'jaligi, sug'orish, chorvachilik va sanoatning suv iste'moli va oqova suv miqdorini hisoblash usullari bayon etiladi. Suv xo'jaligi muvozanati tenglamasi hisoblanadi va suv iste'moli rejimini aniqlash taklif etiladi.
- Oqimni rostlovchi qurilmani asoslash: Qarshi magistral kanalidagi oqimni rostlash zarurati asoslanadi. Mavjud oqimni rostlovchi qurilmalar haqida ma'lumot beriladi va oqimni rostlovchi qurilma hisobi keltiriladi. Ayniqsa, to'g'onlardagi namlikni qanday saqlash kerakligi yoritiladi.
- Qarshi shahrini suv xo'jalik majmuasi sifatida iqtisodiy jihatdan baholash: Kommunal-maishiy xo'jaligi, sug'orish va sanoatning iqtisodiy ko'rsatkichlari baholanadi. Kapital mablag'lar, yillik harajatlar va foyda miqdori hisoblanadi. Suv xo'jaligi majmuasining iqtisodiy samaradorligi aniqlanadi.