Qaraqalpaq tilinde kelbetliktin’ analitikalı’q jol menen ku’sheyttiriliwi
Ushbu kitob qaraqalpaq tilida so'z ma'nolarini kuchaytirish usullarini o'rganadi, asosan analitik usullarga e'tibor qaratiladi. Unda kuchaytirish so'zlarining kelib chiqishi, ularning grammatik xususiyatlari va turli so'z turkumlarida qo'llanilishi, shuningdek, ushbu hodisaning qaraqalpaq adabiy tilida namoyon bo'lishi ko'rib chiqiladi. Tadqiqotda ko'plab misollar keltirilib, tilda kuchaytirish ma'nolarini ifodalashning o'ziga xos xususiyatlari ochib berilgan. Kitob qaraqalpaq tilshunosligi sohasida ilmiy izlanishlar olib borayotgan mutaxassislar va talabalar uchun mo'ljallangan.
Asosiy mavzular
- So'z ma'nosini analitik usul bilan kuchaytirish: So'z ma'nosini kuchaytirishning analitik usuli sintetik usuldan farqli ravishda, so'zning ma'nosini o'zgartirish uchun qo'shimcha morfemalar yoki so'zlardan foydalanishni nazarda tutadi. Qaraqalpoq tilida bu usul so'zning oldidan keladigan kuchaytiruvchi so'zlar yordamida amalga oshiriladi.
- Kelbetlik (sifat)ning analitik kuchaytirilishi: Qaraqalpoq tilida sifatning ma'nosini kuchaytirish uchun bir qator analitik usullar qo'llaniladi. Bularga 'yen' (eng), 'ju'da' (juda), 'ku'ta' (kuta), 'wog'ada' (wogada), 'wog'i'ri'' (wog'iri), 'asa' (asa), 'a'bden' (abdan), 'di'm' (dim) kabi so'zlar kiradi. Ushbu so'zlar sifat oldidan kelib, uning ma'nosini kuchaytiradi.
- 'Yen' so'zining qo'llanilishi: 'Yen' so'zi qaraqalpoq tilida eng yuqori darajadagi sifatni ifodalash uchun ishlatiladi. U sifatning oldidan kelib, uning ma'nosini kuchaytiradi va boshqa tillardagi 'eng' so'ziga mos keladi. Masalan, 'yen' jaqsi'' (eng yaxshi).
- 'Ju'da' so'zining qo'llanilishi: 'Ju'da'' so'zi qaraqalpoq tilida sifatni kuchaytirish uchun ishlatiladigan yana bir so'zdir. U sifatning oldidan kelib, uning ma'nosini oshiradi. Bu so'z o'zbek tilidagi 'juda' so'ziga o'xshash ma'noga ega.
- Boshqa kuchaytiruvchi so'zlar: Kitobda 'ku'ta'', 'wog'ada', 'wog'i'ri'', 'asa', 'a'bden', 'di'm' kabi boshqa kuchaytiruvchi so'zlar ham ko'rib chiqiladi. Ularning har biri sifatga o'ziga xos ma'no qo'shadi va kuchaytirish darajasini belgilaydi.