Наука и гуманизм: философско-методологические аспекты
Ushbu o'quv qo'llanma fanning insoniylashuvi muammosiga bag'ishlangan bo'lib, unda fanning jamiyat va inson manfaatlariga xizmat qilishining falsafiy-metodologik asoslari ko'rib chiqiladi. Qo'llanma ilm-fan, axloq va insonparvarlik o'rtasidagi bog'liqlikni ochib beradi hamda ilmiy bilishning insonparvarlik ideallari bilan uyg'unligini ta'minlash yo'llarini o'rganadi.
Asosiy mavzular
- Ilm va gumanizmning tarixiy-madaniy o'lchovi: Mavzuda ilm va gumanizm tushunchalarining tarixiy rivojlanishi, Sharq va G'arb mutafakkirlarining bu boradagi qarashlari tahlil qilinadi. Antik davr, Uyg'onish davri va o'rta asrlardagi gumanistik ideallar hamda ularning ilmiy bilimlarga ta'siri ko'rib chiqiladi.
- Sharq – G'arb: ilm-fanning axloqiy me'yorlari muammosi: Mavzuda ilm-fan taraqqiyotining axloqiy me'yorlari masalalari, Sharq va G'arb olimlarining axloqiy qarashlari o'rganiladi. Fanning insonparvarlik tamoyillari va olimning jamiyat oldidagi mas'uliyati masalalari tahlil etiladi.
- Ilmiy metodning gumanistik parametrlari: Mavzuda ilmiy metodning mohiyati, uning insonparvarlik ideallari bilan bog'liqligi, ilmiy bilishning axloqiy va qadriyat jihatlari ochib beriladi. Ilmiy bilishda gumanistik tamoyillarning roli ko'rsatiladi.
- Ijodiy faoliyatning gumanistik mohiyati: Mavzuda inson ijodiy faoliyatining mohiyati, uning gumanistik asoslari, ijodiy jarayonda axloqiy me'yorlarning ahamiyati, ilmiy ijodning inson va jamiyat taraqqiyotidagi o'rni yoritiladi.
- Axborot jamiyatida fan va gumanizm: Mavzuda axborot jamiyatining xususiyatlari, ilmiy bilimlarning axborot jamiyatidagi roli, fanning axloqiy muammolari, axborot texnologiyalarining insonparvarlik tamoyillari bilan uyg'unligi masalalari ko'rib chiqiladi.
- Ilmiy bilish kontekstida tushunish: Mavzuda ilmiy bilish jarayonida tushunishning o'rni va ahamiyati, tushunishning mohiyati va xususiyatlari, ilmiy bilishda tushunishning roli, turli xil ilmiy yo'nalishlar va ilmiy tadqiqot usullari hamda insonning bilish faoliyatining ahamiyati yoritilgan.
- Ilmning inson ruhiy olam tizimidagi o’rni: Ilmning ma’naviy va axloqiy qadriyatlarga ta’siri, insonning ma’naviy kamolotida ilmning roli, axloqiy me’yorlar va ruhiy tarbiya masalalari va olimlarning o’zlariga yuklatilgan mas’uliyat haqida so’z yuritiladi.
- Olimning axloqi va ijtimoiy mas'uliyati: Ushbu mavzuda olimning axloqi, uning jamiyat va fanning rivojlanishidagi ahamiyati, olimning ijtimoiy mas'uliyati, ilmiy ishlar va ilmiy tadqiqotlarda axloqiy me'yorlarga rioya qilishning zarurligi va ahamiyati masalalari batafsil yoritiladi.