Генетика

Ushbu kitob genetika faniga oid ma'ruzalar matnlaridan iborat bo'lib, unda irsiyat, o'zgaruvchanlik, ularning asoslari, qonuniyatlari, molekulyar genetika, xromosomalar, populyatsiyalar genetikasi kabi mavzular yoritilgan. Shuningdek, kitobda genetikaning qishloq xo'jaligi ishlab chiqarishidagi o'rni ham ko'rsatib o'tilgan.

Asosiy mavzular

• Irsiyat va o'zgaruvchanlikning sitologik asoslari: Hujayraning tuzilishi, xromosomalar, ularning tarkibi, bo'linish usullari (mitoz va meoz), o'simliklarning ko'payish usullari, gametogenez, urug'lanish kabi masalalar ko'rib chiqiladi.
• Irsiyat va o'zgaruvchanlikning molekulyar asoslari: DNK va RNKning tuzilishi, funksiyalari, irsiy axborotni nasldan naslga o'tkazish mexanizmlari, hujayrada oqsil biosintezi, gen haqida tushunchalar bayon etiladi.
• Tur ichida duragaylashda irsiyat va o'zgaruvchanlik: Gibridologik analiz usuli, monogibrid va digibrid chatishtirish, dominantlik, retsessivlik, genlarning mustaqil holda nasldan naslga o'tish qonuniyatlari, ajralishning sitologik asoslari, gen va tashqi muhit masalalari o'rganiladi.
• Irsiyatning xromosoma nazariyasi: Xromosomalar, ularning tuzilishi, jinsni aniqlash, jins bilan bog'liq belgilarning nasldan naslga berilish qonuniyatlari, genlarning birikishi va krossingover hodisalari tahlil qilinadi.
• Sitoplazmatik irsiyat: Sitoplazma organoidlarining irsiyatda tutgan o'rni, mitoxondriyal va plastidalarning nasliy xususiyatlari, sitoplazmatik erkak sterilligi va uning ahamiyati yoritiladi.
• Organizmlarda o'zgaruvchanlik: O'zgaruvchanlik turlari (modifikatsion, mutatsion), modifikatsion o'zgaruvchanlik, uning xususiyatlari, mutatsiyalar, ularning tasnifi, spontan va induksiyalangan mutatsiyalar ko'rib chiqiladi.
• Polipoidiya va boshqa irsiy o'zgaruvchanliklar: Poliploidiya hodisasi, uning kelib chiqish sabablari, turlari, o'simliklar evolutsiyasidagi ahamiyati, autopoliploidiya, geteropoliploidiya, poliploid qatorlar tahlil qilinadi.
• Uzoq formalarni duragaylash: Uzoq formalarni duragaylashning nazariy asoslari, har xil tur va turkumga mansub o'simliklarni chatishtirishdagi qiyinchiliklar, chatishtirishni yengish usullari, duragay urug'larning unuvchanligi va pushtsizligini bartaraf qilish yo'llari o'rganiladi.
• Inbriding va geterozis: Geterozis hodisasi, uning tiplari, inbriding va autbriding, geterozis formalarni olish usullari, geterozisdan selektsiyada foydalanish masalalari ko'rib chiqiladi.
• Organizmning ontogenez rivojlanishi va genetik asoslar: Ontogenez, uning bosqichlari, individual rivojlanishning genetik programmmasi, genlarning differensial aktivligi, tashqi muhit va irsiyat masalalari tahlil qilinadi.
• Populyatsiyalarda genetik jarayonlar: Populyatsiya tushunchasi, populyatsiyalardagi genetik o'zgarishlar, Hardy-Weinberg qonuni, mutatsion jarayon, tanlashning populyatsiya strukturasiga ta'siri, genetik gomeostaz va populyatsiyalar polimorfizmi kabi mavzular yoritiladi.
• Genetikaning qishloq ho'jalik ishlab chiqarishdagi o'rni: Genetika - selektsiyaning nazariy asosi, poliploidiya va gaploidiya selektsiyada, mutatsiyadan yangi navlar yaratishda, selektsiyada genetik qonuniyatlardan foydalanish masalalari ko'rib chiqiladi.