Қарақалпақ районларының келип шығыўы туўралы аңыз ҳәм әпсаналар

Ushbu kitob O'zbekiston Respublikasi hududidagi Qoraqalpog'iston Respublikasining ayrim tumanlari (Shimbay, To'rtko'l, Sho'manay, Qanliko'l) nomlarining kelib chiqishi haqidagi afsona va rivoyatlarga bag'ishlangan. Kitobda har bir tuman nomi bilan bog'liq turli xalq rivoyatlari keltirilgan, ularning tarixi, etimologiyasi va mahalliy aholi hayoti bilan bog'liqligi ochib berilgan.

Asosiy mavzular

Shimbay tumanining kelib chiqishi haqidagi afsonalar: Shimbay tumanining nomi bilan bog'liq bir nechta rivoyatlar mavjud. Ulardan biriga ko'ra, Shimbay so'zi Batuxonning besh o'g'lidan birining nomi bo'lgan. Boshqa bir rivoyatda esa, qadimda hududda qalin to'qay bo'lgan va undan oqib o'tgan soydan odamlar o'tin olib kelishgan. Shu sababli, soyning nomi "Kegayli" bo'lgan. Aytishlaricha, Shinibay ismli kishi shu yerga kelib o'rnashgan va hudud uning nomi bilan atala boshlagan.
To'rtko'l tumanining kelib chiqishi haqidagi afsonalar: To'rtko'l nomining kelib chiqishi haqida ham bir nechta rivoyatlar mavjud. Birinchi rivoyatga ko'ra, tuman atrofida to'rtta ko'l bo'lgan. Boshqa bir rivoyatda esa, bu yerda to'rt boy bo'lgan va ular o'z bog'larida gullarni ekib musobaqalashgan. Uchinchi rivoyatga ko'ra, qadimda bu yerda qo'li gul to'rt hunarmand ayol yashagan va ular o'z mahsulotlarini yo'l bo'yida sotishgan.
Sho'manay tumanining kelib chiqishi haqidagi afsonalar: Sho'manay nomining kelib chiqishi haqida rivoyatlarga ko'ra, bu nom Shimbayning qizi bo'lgan Sho'manay ismidan olingan. Sho'manay turmushga chiqqan hududda hech qanday ekin ekilmagan, faqat cho'l bo'lgan. Sho'manay kanal qazdirib, dehqonchilikni yo'lga qo'ygan.
Qanliko'l tumanining kelib chiqishi haqidagi afsonalar: Qanliko'l nomining kelib chiqishi haqida rivoyatlarga ko'ra, qadimda bu yerda katta ko'l bo'lgan. Qishda ko'l muzlab, muz ustida janglar bo'lgan va muz qonga bo'yalgan. Keyin ko'l qurib, odamlar yashay boshlagan. Shu sababli, hudud Qanliko'l deb atala boshlagan.