Ўзбек халқининг этногенези ва этник тарихи

Ushbu kitob O'zbekiston Respublikasi Oliy va O'rta Maxsus Ta'lim Vazirligi tomonidan chop etilgan bo'lib, Termiz Davlat Universiteti Tarix fakulteti Jahon tarixi va Manbashunoslik kafedrasi professori S.N.Tursunov tomonidan yozilgan. Kitob "O'zbek xalqining etnogenezi va etnik tarixi" fanidan ma'ruzalar matnini o'z ichiga oladi. Qo'llanma bakalavriat ta'lim yo'nalishlarida tahsil olayotgan 4-kurs talabalari uchun mo'ljallangan bo'lib, kurs bo'yicha ma'ruzalar to'plami, seminar mashg'ulotlar ishlanmalari va tavsiya etilgan adabiyotlar ro'yxatini jamlagan.

Asosiy mavzular

O'zbek xalqining etnogenezi va etnik tarixi fanining predmeti va vazifalari: Fanning predmeti va vazifalari, nazariy qarashlar, ilmiy dunyoqarashlar, mustaqillik yillaridagi ilmiy xolisona fikrlar. O'zbek xalqining kelib chiqishi, "panturkizm" va "paniranizm" g'oyalari, milliy avtonomizm nazariyasi.
O'rta Osiyo xalqlarining tarixini yangicha davrlashtirish masalasi: O'zbek xalqining kelib chiqish tarixidagi dastlabki qarashlar, tarixiy davrlashtirishdagi fikr va mulohazalar, mustaqillik yillaridagi davrlashtirishga munosabatlar. V.V.Bartold, V.V.Struve, S.P.Tolstov va boshqa olimlarning davrlashtirishga oid qarashlari.
Тарихий, археологик, антропологик, нумизматик ва тилушносликка ва асосий манбаларга оид асарлар: Манбаларнинг илмий – тарихий аҳамияти, қадимги форс – юнон манбалари, хитой – арман ҳамда туркий манбалар, рус шарқшуносларнинг илмий аҳамияти, мустақиллик йилларидаги илмий тадқиқотлар. В.В.Радлов, В.В.Бартольд, С.П.Толстов ва бошқа олимларнинг асарлари.
Ўзбек халқининг этник тарихига ва этногенезига оид баъзи назарий масалалар: Ўзбек халқининг этник тарихга оид назарий қарашлар, этник тушунчалар ва уларнинг изоҳи, қанғ ва хунларнинг ўтриоқ турклар билан ижтимоий алоқалари. Этник бирлик, этногенез, этник жараён каби тушунчалар.
Ўзбек халқининг шаклланиш жараёнини ўрганиш тарихидан: Совет тарихшуносларнинг илмий ва ноилмий қарашлари, ўзбек халқининг келиб чиқиши тўғрисидаги дастлабки илмий қарашлар, этнография фанининг илмий асослари. А.Ю.Якубовский, С.П.Толстов, Л.В.Ошанин ва бошқа олимларнинг тадқиқотлари.
ЎЗБЕК ХАЛҚИ ЭТНОГЕНЕЗИСИ ВА ЭТНИК ТАРИХИНИ ЎРГАНИШНИНГ ДОЛЗАРБ МУАММОЛАР: Ўзбек халқининг келиб чиқишнинг ўрганишнинг назарий ва амалий ҳамияти, Этнографияга оид илмий қарашлар ва тушунчалар. Этнография фанининг ёшлар онгига сингдиришнинг ўзига хос хусуиятлари. Мустақиллик даврида этнография фанининг ўрни.
ЎЗБЕК ХАЛҚИ ЭТНОГЕНЕЗИ ВА ЭТНИК ТАРИХИНИНГ ШАКЛЛАНИШИДА ЎЗБЕК ТИЛИНИНГ ТАРИХИЙ АСОСЛАРИ: Ўзбек тилининг шаклланиши, қадимий тиллар ва унинг ўрганиш, ўзбек тилининг пайдо бўлиши ва унинг илми ўрганиш. Хоразмий, суғдий тиллари. Хитой сайёҳларининг маълумотлари.
ДАВЛАТЧИЛИК ТАРИХИМИЗ – МИЛЛИЙ ҒУРУРИМИЗ: Ўзбек давлатчилигининг назарий илмий асослари, миллий тўйғуларнинг маданият ва сиёсатдаги кўринишлари, Ўзхбек халқи миллий менталитетидаги ўзига хослик. Зардуштийлик, буддавийлик, ислом динининг таъсири.
Ўзбек элатининг шакланишининг илк босқичлар: Ўзбек халқининг илк аждодлари, Турк ҳоқонлиги ва унинг ижтимоий –сиёсий жойлашуви, Туркий қабиларнинг Ўрта Осиёга ўтроқ туркий аҳоли билан аралашуви. Қанг давлати, эфталийлар.
Ўзбек элатининг шаклланиш жараёнида фаол қатнашган асосий компонентлар: Ўтроқ туркий аҳолининг ижтимоий турмуш таризи, Кўчманчи туркий қабилаларнинг Ўрта Осиёга жойлашувининг ўзига хос хусусиятлари, Ўзбек халқининг элат бўлиб шакилланиш жараёнлари. Саклар, массагетлар, тоҳарлар.
X-XII асрларда Мовароуннаҳр ва унга туташ минтақаларда этно-маданий жараён: Ўрта Осиё иқтисодий ҳаётига капиталистик муносабатларнинг кириб келиши ва миллий буржуазия ҳамда жадидчиликнинг пайдо бўлиши. Турк ҳоқонлиги инқирози.
XV1-ѴУШ асрларда Мовароуннаҳр ва унга туташ минтақаларда этно-сиёсий аҳвол: Мовароуннаҳрдаги ижтимоий –сиёсий жараёнлар, Туркий халқларнинг ўтроқлашув жараёнларнинг кўчайиши, Ўрта Осиёда сиёсий ҳолатнинг этник ҳаётга таъсири. Шайбонийлар.
Ўзбек миллий менталитети ва унинг ўзига хос хусусиятлари: Совет сиёсатининг миллий менталитетга салбий таъсири, Миллий тўғуларнинг поймол этишга қариш курашлар, Ўзбек менталитетининг ўзига хос хусусиятлари. Ватан туйғуси.