Сопоставительно-типологическое изучение порядка слов в предложении в английском и каракалпакском языках

Ushbu bitiruv malakaviy ishi ingliz va qoraqalpoq tillarida gap tuzilishini qiyosiy tipologik o'rganishga bag'ishlangan. Unda so'z tartibining funktsiyalari, standart va teskari tartib, shuningdek, mazkur tillardagi gaplarning o'ziga xos xususiyatlari tahlil etiladi. Tadqiqotda sintaktik va stilistik tahlil usullari qo'llanilgan.

Asosiy mavzular

So'z tartibining funktsiyalari: Gapda so'zlarning tartibi ularning o'zaro munosabatini ifodalash, mazmuniy markazni ajratish, kommunikativ tipni ko'rsatish va gaplar orasidagi bog'liqlikni ta'minlash kabi vazifalarni bajaradi.
Ingliz va qoraqalpoq tillarida so'z tartibi xususiyatlari: Ingliz tilida so'z tartibi qat'iy bo'lib, grammatik ma'noni ifodalash uchun xizmat qiladi. Qoraqalpoq tilida esa so'z tartibi erkinroq bo'lib, asosan stilistik maqsadlarda ishlatiladi.
Inversiya (teskari tartib): Inversiya gapning emotsionalligini oshirish, ritmni yaxshilash yoki ma'lum elementlarni ajratib ko'rsatish uchun qo'llaniladi. Ingliz tilida inversiya qoidalari qat'iyroq, qoraqalpoq tilida esa inversiya imkoniyatlari kengroq.
Gap tuzilishining tipologik jihatlari: Ingliz tili SVO (subject-verb-object) tipiga, qoraqalpoq tili esa SOV (subject-object-verb) tipiga mansub. Biroq, chuqur sintaktik tahlil har ikkala tilning gap tuzilishida o'xshashliklar mavjudligini ko'rsatadi.