"Nahvda yuzts omil"
Ushbu kitob arab tilining grammatikasi, xususan, nahv ilmi haqida bo'lib, unda Abdulqohir Jurjoniyning "Avamil mi'a" (Yuzta omil) risolasiga asoslangan holda, nahv qoidalarini o'rganish uchun qo'llanma yaratilgan. Kitobda arab tilidagi so'zlarning o'zgarishiga ta'sir etuvchi omillar, jumladan, lafziy va ma'naviy omillar, ularning turlari va vazifalari batafsil tushuntirilgan. Qo'llanma arab tilini o'rganuvchilar uchun mo'ljallangan bo'lib, til qoidalarini chuqur o'zlashtirishga yordam beradi.
Asosiy mavzular
- Lafziy omillar: So'zlarning oxirgi harakatlariga ta'sir qiluvchi omillar bo'lib, samoiy (qonuniylashgan) va qiyosiy (solishtirish asosida shakllangan) turlarga bo'linadi. Har bir turdagi omillarning o'ziga xos xususiyatlari va vazifalari ko'rsatilgan.
- Samoiy omillar tasnifi: Arab tilidagi o'zgaruvchi omillarning qanday turlarga bo'linishi.Har bir turga xos bo'lgan elementlar, misollar bilan tushuntirilgan. Bu turlarga harflar, ismlar, fe'llar va boshqalar kiradi.
- Qiyosiy omillar tasnifi: Qiyosiy omillar fe'llar, ismlar, sifatlar va boshqa so'z turkumlaridan iborat bo'lib, ularning gapdagi vazifalari va o'zaro ta'siri batafsil bayon etilgan.
- Ma'naviy omillar: So'zlarning ma'nosiga ta'sir qiluvchi omillar bo'lib, mubtado va xabar, fe'lning o'rni kabi grammatik kategoriyalarni o'z ichiga oladi.
- Ko'p ma'noli yuklamalar: Ba'zi ko'makchilar bir nechta ma'noni ifodalashi mumkin. Bu ma'nolar ularning gapdagi kontekstiga qarab aniqlanadi.
- Fe'l anglatadigan ma'nolar: Arab tilida fe'llar turli ma'nolarni ifodalashi mumkin. Ko'makchi fe'llarning ma'nolari va vazifalari tasniflangan holda tushuntiriladi.