Ярим ўтказгичли асбоблар
Ushbu kitob termodinamikaning asosiy tushunchalari, qonunlari va jarayonlarini tushuntirishga bag'ishlangan. Unda energiya saqlanish qonuni, gazlarning kengayishi, termodinamikaning birinchi qonuni, entalpiya, qaytar va qaytmas jarayonlar, muvozanatli va muvozanatsiz jarayonlar kabi mavzular batafsil yoritilgan. Kitobda har bir tushuncha nazariy asosda tushuntirilib, amaliy misollar bilan mustahkamlangan.
Asosiy mavzular
- Energiyaning saqlanish va aylanish qonuni: Energiyaning saqlanish qonuni tabiatning fundamental qonunlaridan biri bo'lib, energiya yo'qolmasligi va qaytadan paydo bo'lmasligini ta'kidlaydi. U faqat bir turdan boshqa turga o'tishi mumkin. Bu qonun termodinamikaning birinchi qonuni sifatida ham tanilgan.
- Gazning kengayishida bajarilgan ish: Gazning kengayishida bajarilgan ish gazning holat parametrlari (bosim, hajm, temperatura) bilan bog'liq. Muvozanatli jarayonlarda gazning kengayish ishi bosim va hajm o'zgarishining ko'paytmasiga teng.
- Termodinamikaning birinchi qonunining tenglamasi: Termodinamikaning birinchi qonuni tizimga berilgan issiqlik miqdori tizimning ichki energiyasining o'zgarishiga va tashqi kuchlarga qarshi bajarilgan ishga sarflanishini ifodalaydi.
- Entalpiya: Entalpiya tizimning holat funktsiyasi bo'lib, ichki energiya va bosim-hajm ko'paytmasining yig'indisiga teng. U ko'plab termodinamik hisoblashlarda muhim rol o'ynaydi.
- Qaytar va qaytmas jarayonlar: Qaytar jarayonlar tizim dastlabki holatiga qaytganda atrof-muhitda hech qanday o'zgarish qoldirmaydigan jarayonlardir. Qaytmas jarayonlar esa bunday xususiyatga ega emas.
- Muvozanatli va muvozanatsiz jarayonlar: Muvozanatli jarayonlar tizimning holati uzoq vaqt davomida o'zgarmaydigan jarayonlardir. Muvozanatsiz jarayonlarda tizimning holati vaqt o'tishi bilan o'zgaradi.