Ona Tili

Ushbu kitob kasb-hunar kollejlari o'quvchilari uchun mo'ljallangan bo'lib, ona tili fanining turli aspektlarini qamrab oladi. Kitobda fonetikadan tortib sintaksisgacha, leksikologiyadan uslubiyatgacha bo'lgan mavzular yoritilgan. Unda o'quvchilarning bilimini oshirishga qaratilgan nazariy ma'lumotlar, mashqlar, testlar va amaliy topshiriqlar jamlangan.

Asosiy mavzular

Til va tafakkur, ularning o'zaro munosabati. Til va nutq. Nutqiy faoliyat ko'rinishlari: Til va tafakkurning bog'liqligi, tilning insoniyat hayotidagi o'rni, nutqning til bilan aloqasi, nutqiy faoliyatning turlari, og'zaki va yozma nutqning xususiyatlari haqida ma'lumot beriladi.
O'zbek tilining taraqqiyot bosqichlari: O'zbek tilining tarixiy taraqqiyot davrlari, qadimgi turkiy tildan hozirgi o'zbek adabiy tiligacha bo'lgan bosqichlar, ularning fonetik, leksik va grammatik xususiyatlari ko'rib chiqiladi.
Davlat tili haqidagi qonun va undan kelib chiqadigan vazifalar: O'zbekiston Respublikasida davlat tilining maqomi, uning jamiyatdagi roli, tilga e'tibor masalalari, davlat tilini rivojlantirish bo'yicha vazifalar muhokama qilinadi.
To'g'ri yozish savodxonlik asosi. O'zbek imlosining nazariy asos va tamoyillari: Imlo qoidalari, orfografiya, talaffuz va imlo o'rtasidagi munosabat, imlo lug'atlaridan foydalanish, to'g'ri yozishning ahamiyati haqida tushunchalar beriladi.
Asos va qo'shimchalar imlosi: So'z asosi va qo'shimchalar, ularning imlodagi o'rni, tovush almashishi, tovush tushishi va tovush ortishi hodisalari, asos va qo'shimchalarning to'g'ri yozilishi qoidalari ko'rsatiladi.
Qo'shma va juft so'zlar imlosi: Qo'shma va juft so'zlarning yasalishi, imlosi, ularning ma'no xususiyatlari va nutqda qo'llanilishi haqida ma'lumot beriladi.
Bosh harf va qisqartma so'zlar imlosi: Bosh harflarning ishlatilishi, atoqli otlar, geografik nomlar, tashkilot nomlari, qisqartma so'zlarning yozilishi va ularning turlari ko'rib chiqiladi.
Tinish belgilari imlosi: Tinish belgilarining vazifalari, ularning gaplarda qo'llanilishi, punktuatsiya qoidalari, tinish belgilaridan to'g'ri foydalanishning ahamiyati haqida so'z yuritiladi.
So'z qudrati: So'zning inson hayotidagi ahamiyati, so'zlash madaniyati, nutq odobi, so'zning kuchini to'g'ri baholash, badiiy nutqda so'zdan foydalanish mahorati haqida fikrlar yuritiladi.
So'z tanlash va qo'llash mahorati: So'zni o'rinli tanlash, uning ma'nosini anglash, nutqning to'g'riligi, aniqligi, tozaligi va ta'sirchanligiga e'tibor berish, uslubiy xatolardan saqlanish masalalari ko'rib chiqiladi.
So'z ma'nosining taraqqiyoti: Metafora, metonimiya, sinekdoxa va vazifadoshlik kabi ma'no ko'chirish usullari, ularning o'ziga xos xususiyatlari va badiiy nutqda qo'llanilishi haqida ma'lumot beriladi.
Ma'nodosh, shakldosh va zid ma'noli so'zlar tavsifi: Sinonim, omonim va antonim so'zlarning ta'rifi, ularning ma'no xususiyatlari, badiiy nutqda tutgan o'rni, sinonimik qatorlar, omonimlikning kelib chiqish sabablari, antonimlarning ma'no ziddiyatlari tushuntiriladi.
So'zlarda hissiy-ta'siriy munosabat ifodasi: So'zlarning emotsional bo'yoqlari, hissiy-ta'siriy ma'nolari, ijobiy va salbiy bo'yoqdor so'zlar, ularning nutqda qo'llanilishi, atamalar va ularning turlari haqida so'z boradi.
Ifoda aniqligi – fikr ravshanligi: Gapning sintaktik tuzilishi, gapga xos xususiyatlar, ohangning gap mazmuniga ta'siri, gapda so'zlarning o'zaro bog'lanishi, grammatik vositalar orqali fikrni aniq va ravshan ifodalash masalalari yoritiladi.
Matn turlari. Dialog, monolog matni. Gaplar orasida ma'nodoshlik: Matnning tuzilishi, matn turlari (dialogik, monologik), matnning birligi, gaplar o'rtasidagi ma'noviy aloqalar, uslubiy xususiyatlar, matn yaratishning asosiy tamoyillari haqida ma'lumot beriladi.
Matnni kengaytirish va qisqartirish yo'llari: Matnni kengaytirish usullari, asosiy fikrni aniqlash, dalillar bilan asoslash, tasviriy ifodalardan foydalanish, sodda gaplarni qo'shma gaplarga aylantirish va aksincha, matnni ixchamlashtirish yo'llari, keraksiz takrorlarni olib tashlash haqida ma'lumotlar beriladi.
Murakkab qo`shma gap haqida ma'lumot: Qo'shma gaplarning turlari, bog'lanish usullari, murakkab qo'shma gaplarning hosil bo'lishi, ularning tarkibi va tuzilishi, qo'shma gaplarda tinish belgilarining qo'llanilishi haqida ma'lumotlar beriladi.
Ergash gapli murakkab qo`shma gaplar: Ergash gap, bosh gap, ergash gap turlari, ergash gaplarning bosh gapga bog'lanish vositalari, ergash gapli qo'shma gaplarda tinish belgilarining qo'llanilishi haqida ma'lumot beriladi.
Aralash murakkab qo`shma gaplar: Aralash murakkab qo'shma gaplar, ularning o'ziga xos xususiyatlari, tuzilishi, turlari, ularda sodda gaplarning bog'lanish vositalari haqida ma'lumot beriladi.