Turkiy tillarning qiyosiy-tariixy grammatikasi

Ushbu kitob turkiy tillarning qiyosiy-tarixiy grammatikasiga bag'ishlangan bo'lib, unda turkiy tillarning fonetik, morfologik va leksik xususiyatlari qiyosiy-tarixiy nuqtai nazardan o'rganiladi.

Asosiy mavzular

Kirish. O'quv fanining talab va maqsadlari: Ushbu mavzuda fanning maqsadlari, vazifalari, ahamiyati, o'rganish metodlari va adabiyotlar haqida ma'lumot beriladi.
Lingvistik metod: Ushbu mavzuda qiyosiy, tipologik, chog'ishtirma, tarixiy va qiyosiy-tarixiy metodlar haqida ma'lumot beriladi. Tovush mos kelishlari va almashunuvlari, analogiya qonunlari tushunchasi yoritiladi.
Areal lingvistika: Areal lingvistika tadqiq metodi va arealogiyaning tadqiq manbai. U tilning ma'lum hududdagi tarqalish qonuniyatlarini o'rganadi.
Turkiy tillarni genealogik tadqiq va tasnifi: Turkiy tillar oilasi, uning tipologik xususiyatlari, boshqa til oilalariga munosabati haqida ma'lumot beradi. Turkiy tillar tasniflari masalalari ko'rib chiqiladi.
Turkiy tillar qiyosiy-tarixiy fonetikasi va grammatikasiga kirish: Qiyosiy-tarixiy fonetika (QTF) nimani oʻrganadi? Turkiy tillarda lisoniy sathlarning oʻzgaruvchanlik darajasi va umumiy fonetik-grammatik xususiyatlari va qonuniyatlari tahlil qilinadi.
Turkiy tillarda undoshlar taraqqiyoti: Turkiy undoshlar tavsifi, qattiqlik/yumshoqlik zidlanishining sustlasib borishi va uning bosqichlari hamda turkiy tillarga xos boʻlmagan undoshlarning oʻzlashishi haqida ma'lumot beriladi.
Turkiy tillarda unlilar taraqqiyoti: Turkiy tilarda unlilar taraqqiyoti masalasiga yondashishda ikki xil qarash mavjudligi va unlilar divergensiyasi va qattiqlik/yumshoqlik bilan fonologik farqlanishning undoshlardan unlilarga oʻtishi haqida ma'lumot beriladi.
Turkiy tillarda singarmonizm: Turkiy tillarda singarmonizm hodisasi, turlari, bobotil nazariyasi nuqtayi nazaridan singarmonizm taqaqqiyoti tlqini kabi masalalar yoritiladi.
Turkiy tillarda tovush mos kelishlari va almashinuvlari: Tovushlarning mos kelishi va almashinuvi haqida ma'lumot berilib, unlilarda tovush mos kelishlari va almashinuvlari muhokama qilinadi. Undoshlarda tovush mos kelishlari va almashinuvlari oʻzbek tili shevalarida ko'rib chiqiladi.
Turkiy tillar morfologiyasi taraqqiyotining asosiy yoʻnalishlari: Turkiy tillar morfologiik tizimining ustuvorligi haqida va turkiy tillar morfologiyasiga fonetiki tizim ta'siri hamda asosiy yoʻnalishlari ko'rib chiqiladi.
Turkiy tillar leksikasi taraqqiyotining asosiy yoʻnalishlari: Til leksikasining oʻzgaruvchanligi, Leksika – xalq tarixi koʻzgusi, turkiy tillar leksikasida asosiy qatlamlar haqida ma'lumotlar jamlangan.