Ritm va metr
Ushbu kitob musiqa nazariyasining elementar asoslariga bag'ishlangan bo'lib, unda ritm, metr, o'lchovlar, sinkopa, temp, dirijyorlik kabi tushunchalar batafsil yoritilgan. Kitob davomida musiqiy asarlarni tahlil qilish, nota yozuvi va cholg'u asboblarida ijro etish ko'nikmalarini shakllantirishga qaratilgan mashqlar va misollar keltirilgan. Shuningdek, kitobda O'zbekiston kompozitorlarining asarlari va xalq kuylari tahliliga ham e'tibor qaratilgan.
Asosiy mavzular
- Ritm va Metr: Ushbu mavzuda ritmning ta'rifi, ritmik shakllar, metr tushunchasi, kuchli va kuchsiz hissalar, takt, takt chizig'i kabi elementlar tushuntiriladi. Shuningdek, turli ritmik kombinatsiyalar va metrlar misollar bilan ko'rsatiladi.
- Oddiy Metr va O'lchovlar: Ushbu mavzu oddiy metrlar (ikki hissali va uch hissali) va ularning o'lchovlari (2/4, 3/4, 2/2, 3/8 va hokazo) haqida ma'lumot beradi. Har bir o'lchovning xususiyatlari, ularning musiqada qo'llanilishi, misollar keltiriladi.
- Murakkab Metr va O'lchovlar: Murakkab metrlar (4/4, 6/8, 9/8, 12/8 va hokazo) oddiy metrlar qo'shilishi natijasida hosil bo'lishi tushuntiriladi. Ularning tuzilishi, kuchli va nisbatan kuchli hissalar, murakkab ritmik figuralar tahlili beriladi.
- Aralash Metr va O'lchovlar: Aralash metrlar (5/4, 7/8 va hokazo) turli xil oddiy metrlar kombinatsiyasidan iboratligi ta'kidlanadi. Ularning kam uchraydiganligi, tuzilishi, misollar keltiriladi va murakkab metrlar bilan taqqoslanadi.
- O'zgaruvchan Metr va O'lchovlar: O'zgaruvchan metrlar - asar davomida metr o'zgarib turadigan holatlar haqida ma'lumot beriladi. Bunday metrlar xalq musiqasida va klassik asarlarda uchraydiganligi ta'kidlanadi.
- Sinkopa: Sinkopa - ritmik siljish, kuchsiz hissadan kuchli hissaga o'tish hodisasi tushuntiriladi. Sinkopaning turlari, ularning musiqaga ta'siri, misollar bilan izohlanadi.
- Templar: Temp - harakat tezligi tushuntiriladi. Templarning asosiy turlari (vazmin, o'rtacha, tez) va ularning italyancha nomlari (largo, andante, allegro va hokazo) keltiriladi. Templarni aniqlash usullari, metronomdan foydalanish haqida ma'lumot beriladi.
- Dirijyorlik Qoidalari: Dirijyorlik - musiqa asarini ijro etishni boshqarish san'ati ekanligi ta'kidlanadi. Dirijyorlikning asosiy vazifalari (hisob, tempni aniqlash, ifodaviylik) va dirijyorlik sxemalari ko'rsatiladi.