Меҳнатни мухофаза қилиш фанидан маъруза матни

Ushbu kitob Navoiy kon-metallurgiya kombinati Navoiy davlat konchilik instituti "Hayot faoliyati xavfsizligi" kafedrasi tomonidan "Mehnatni muhofaza qilish" fanidan ma'ruza matnlari to'plamidir. Kitobda mehnat muhofazasi, ishlab chiqarish xavfsizligi, sanitariya va gigiena masalalari, yong'inga qarshi tadbirlar kabi muhim mavzular yoritilgan. Ma'ruzalar matni Navoiy-2014 yilda tuzilgan bo'lib, konchilik sohasidagi xavfsizlikni ta'minlashga qaratilgan asosiy tushunchalar va amaliy ko'rsatmalarni o'z ichiga oladi.

Asosiy mavzular

Kirish. Hayot faoliyati xavfsizligi fanining vazifalari va tarkibi: Hayot faoliyati xavfsizligi fanining mohiyati, uning o'quv yurtlaridagi ahamiyati, boshqa fanlar bilan aloqadorligi, mehnat qonunchiligini amalda qo'llash, ishlab chiqarishda sanitariya va gigiena talablari, texnika xavfsizligi va yong'inga qarshi choralarni o'z ichiga oladi.
Hayot faoliyati xavfsizligining huquqiy va tashkiliy masalalari: Mehnat muhofazasi haqidagi qonunchilik, xavfsizlik qoidalari va normalarini buzganlik uchun javobgarlik, hayot faoliyati xavfsizligining yagona sistemasi (XFXXS) kabi masalalarni qamrab oladi.
Korxonalarda xavfsizlik xizmatini tashkil qilish. Qoida, me'yorlari va davlat standarti: Xavfsizlik texnikasi xizmatini tashkil etish, ma'muriyatning xavfsizlik va sog'lom ish sharoitini ta'minlash majburiyatlari, hayot faoliyati xavfsizligini tashkil etish va boshqarish.
Mehnatni ilmiy tashkil qilish (NOT) to'g'risidagi asosiy tushunchalar: Mehnatni tashkil qilishda harakatlarning taqsimlanishi, iqtisodiy samaradorlikni hisoblash yo'llari, davlat va jamoatchilik nazorati, sanoat korxonalarida hayot faoliyati xavfsizligining uch pog'onali nazorati.
Iшлаб chiqarishда хавфли va зарарли омиллар. Бахтсиз ходисалар ва уларни текшириш: Xavfli va zararli ishlab chiqarish omillari, baxtsiz hodisalarni tahlil qilish metodlari, baxtsiz hodisalarni tekshirish tartibi.
Ишлаб chiқаrishда меҳнат sanitariyaси va гигиенаси: Sanitariya va gigiena xonalari, zararli moddalardan himoya, sanitariya himoya zonalari, korxonalarni qurishda sanitariya talablari.
Ish жойларида havo мухитининг ифлосланиши: Ishlab chiqarishdagi zaharli moddalar, havoda zaharli moddalar miqdorini aniqlash, havoda zaharli moddalarning yo'l qo'yilgan chegaraviy miqdori.
Ish жойларида mikroiqlimni мувофиқлаштириш: Mutaдil meteorologik sharoit yaratish, tabiiy va sun'iy ventilatsiya, havoni konditsionerlash.
Мадан казиб олишда шахта va хавзаларда хосил буладиган захарли чанглар va uнга qarshi кураш усуллари: Чангнинг zararliligiни baholash, чангнинг хосил булиш сабаблари va uнинг йўл куйиладиган чегаравий микдори, havo muhitini tekшириш.
Radioактив, ионланувчи, va elektromagnet нурланишларнинг одам организмига таъсири: Ионланувчи нурланиш манбаларидан фойдаланиш, берк ионловчи нурланиш манбалари урнатилган жойларда ишлашдаги хавфсизлик чоралари.
Ish жойларида ёруглик: Ёритиш манбалари, турлари, усуллари, табиий ёритиш, сунъий ёритиш, ёругликни хисоблаш.
Ишлаб chiqarish шовкини va тебранишлар: Шовкин va тебранишнинг одамга таъсири, санитария нормалари, улчаш асбоблари, шовкин va титрашдан ҳимоялаш.
Корхоналарда elektrostatik ток, elektromagnet майдони va иссиклик нурланиш манбалари: Магнит майдонидан сакланиш, электромагнит майдонининг тавсифи, ўзгарувчи электромагнит майдонларининг инсон организмига таъсири.
Саноат корхоналарига карашли тажриба va ёрдамчи хоналарига куйиладиган хавфсизлик талаблари: Kimyo xonalarining ta'miri, asbob uskunalar, Ёниш xavfini kamaytirish choralari.
Хавфсизлик техникаси асослари: Хavfsizlik texnikasi, tog'-kon ishlarida ishlatiladigan uskunalariga qo'yiladigan xavfsizlik talablari, xavfsizlikni ta'minlashda qo'llaniladigan asosiy texnik vositalari, xavfsizlikka javobgar shaxslar.
Ишлаб chiqarishда бажариладиган texnologik жараёнларнинг хавфсизлигини ta'minlashнинг texnik uскуналари: Хавфсизликни ta'minlovchi asosiy shartlar va ta'minlash vositalari, сақlovchi muхофаза vositalari, сигнал tizimlari, mahсус muхофаза vositalari.
Elektр uскуналаридан foydalanishda хавфсизлик choralari: elektр tokining insonga ta'siri, elektр tokidan saqlanish va шахсий ҳимоя choralari, electр tokidan ҳимоя қилиш воситалари.
Avtomat boshqaruvida хавфсизликни таъминлаш: mashinalarning xavfli zonalari, muхофазаlovchi tusik vositalari, blкиrovka qurilmalari, masofaдан turib boshqaruv.
Маdan қаzиb olishда shahta va havzаlarda хоsil boладиган захарли чангlar va unga қарши kurash усуllari: Чангning zararliligini baholash, чангning хоsil bo'lish sabablari va uning yo'l quyiladiган чегаравий miкdori, hava muhitini tekшиrish.
Саноat корхоналариni loyiхаlash va qurishda Yонғин profilакticasi: Korхоnalarni loyiхаlash va qurishda ularda foydalaniladigan qurilish materiallariing to'g'ri tanlanishi, ularning Yонғинga chidamliligi to'g'ri ҳisoblanishi shart.
Ut уchuruvchi moddalar: Ut уchirish vositalari, Mаксус kimyoviy vositalar ёрdаmiда ut уchirish, aвtomatik ut уchirish vositalari.